بررسي تاثير آموزش مبتني‌بر تيوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده بر عملكرد ايمن كارگران

Investigating the Effect of Education Based on the Theory of Planned Behavior on Employee Safety Behaviors

مقدمه: سازمان‌هاي بهداشتي، رفتار را به‌عنوان عاملي كليدي زيربناي بيماري‌هاي شايع و مشكلات بهداشتي امروزه مي‌دانند. اين مطالعه با هدف بررسي تاثير مداخله آموزشي مبتني‌بر تيوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده در بهبود عملكرد ايمن كارگران صنايع چيني شهرك صنعتي قزوين در نيمه اول سال 1389 طراحي و اجرا شده است. مواد و روش‌ها: تعداد 75 كارگر در هريك از گروه‌هاي مداخله و شاهد، در يك كارآزمايي نيمه‌تجربي تصادفي كنترل‌شده شركت كردند. اطلاعات دموگرافيك و داده‌هاي مرتبط سازه‌هاي تيوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده، آگاهي و عملكرد ايمن در آغاز، 3 ماه و 6 ماه بعد از مداخله، از طريق پرسشنامه خودگزارشي و چك‌ليست عملكرد ايمن جمع‌آوري شد. پانل خبرگان، ضريب آلفاي كرونباخ، ضريب آزمون باز آزمون، ضريب كاپا براي تاييد ويژگي‌هاي روانسنجي ابزار به‌كار رفتند. مداخله آموزشي به همراه كتابچه در قالب 4 كلاس آموزشي 45-60 دقيقه‌اي با حضور 8- 15 كارگر در هر كلاس، به شيوه بحث گروهي با تمركز بر سازه‌هاي تيوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده اجرا شد. داده‌ها با استفاده از آزمون آناليز واريانس داده‌هاي تكراري تجزيه‌و‌تحليل شد. نتايج: ميانگين سني شركت‌كنندگان 4/7‌±0/31 سال بود و 65% آنها مرد بودند. قبل از آموزش، بين دو گروه از حيث متغيرهاي دموگرافيك و متغيرهاي اصلي پژوهش اختلاف معناداري وجود نداشت. اما پس از آموزش، يافته‌ها نشان‌دهنده تغيير معنادار ميانگين امتياز نگرش (از 4/5±2/17 به 4/4±6/25)، هنجار انتزاعي (از 1/2 ± 7/4 به 5/1±0/7)، كنترل رفتاري درك‌شده (از 1/1± 7/2 به 6/1±8/6)، قصد (از 6/3±0/8 به 8/2±9/10)، رفتار خودگزارشي (از 0/1±2/2 به 2/1± 6/3)، آگاهي (از 8/1 ± 0/7 به 5/1±8/9) و عملكرد ايمن (از 4/1‌±3/6 به 1/2‌±‌5/8‌)، پس از آموزش در گروه مداخله و عدم‌تغيير معنادار متغيرهاي مذكور در گروه شاهد بود. نتيجه‌گيري: نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه مداخله آموزشي بر مبناي سازه‌هاي تيوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده قادر است آگاهي، نگرش، هنجار انتزاعي و كنترل رفتاري درك‌شده كارگران را درباره رفتارهاي ناايمن تغيير دهد و موجب بهبود عملكرد ايمني آنها شود.

Introduction: Health organizations regard behavior as a key foundation of today’s common diseases and health problems. This study was designed and implemented in Qazvin industrial Town in the first half of 2009 in order to assess the impact of educational interventions based on theory of planned behavior on improving safety behavior of porcelain industry workers. Methods: 75 workers in each intervention and control groups participated in a quasi-experimental randomized controlled trial. Demographic information and data related to TPB constructs, knowledge and safety performance were collected through a self-administered questionnaire and the safe operation checklist 3 months and 6 months after the intervention. Panel of experts, Cronbachʹs alpha coefficient, test-retest reliability coefficient and Kappa coefficient were used to confirm the psychometric properties of the tools. Educational intervention accompanied by booklets was applied in the form of four 45 to 60 minute training classes attended by 8 to 15 workers in each class through group discussion method focusing on theory of planned behavior constructs. The Data were analyzed by Repeated measure ANOVA. Results: The average age of participants was 31± 7.4 years, and 65 percent of participants were male. Before the intervention, there was no significant difference between the two groups in terms of demographics and the study main variables. After training, however, results showed significant changes of mean scores of attitude (from 17.17±5.37 to 25.6±4.45, P < 0.001), subjective norms (from 4.73±2.05 to 6.95±1.49, P < 0.05), perceived behavior control (from2.72±1.07 to 6.89±1.6, P < 0.001), intention (from 7.97±3.61±10.86±2.76, P < 0.05), self report behavior (from 2.20±1.01 to 3.6±1.22), knowledge (from 6.96±1.84 to 9.87±1.47) and safety behavior (from 6.32±1.45 to 8.5±2.11, P < 0.05) in the experimental group, while no significant changes in these variables was observed in the control group. Conclusion: The research results show that TBP educational intervention is able to change workers’ awareness, attitude, subjective norm and perceived behavior control towards unsafe behavior and improve their safety performance.