ارزيابي قابليت تركيب پذيري و توارث پذيري صفات كمي و كيفي لاين هاي آفتابگردان (Helianthus annuus L.) در مازندران

Evaluation of Combining Ability and Heritability Estimates of Quantitative and Qualitative Traits in Sunflower (Helianthus annuus L.) Lines

به منظور بررسي تركيب پذيري و قابليت توارث صفات كمي و كيفي لاين هاي آفتابگردان، سه تستر و چهار لاين در قالب طرح تلاقي لاين- تستر تلاقي داده شدند. دوازده تلاقي حاصل به همراه والدها و شاهدها از جمله هيبريد آذرگل، رقم آلستا، اروفلور، SHF81-85 SHF81-90 و RF81-.54/1 مجموعاً 25 تيمار در قالب طرح لاتيس در دو تكرار در ايستگاه تحقيقات زراعي دشت ناز متعلق به مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي مازندران در سال زراعي 1387 مورد ارزيابي قرارگرفتند. در اين بررسي صفات عملكرد دانه، ارتفاع بوته، قطر طبق، وزن هزار دانه، درصد روغن و عملكرد روغن مورد بررسي قرار گرفت. برآورد قابليت توارث خصوصي نسبتاً بالا براي صفات وزن هزار دانه و عملكرد دانه نمايانگر اهميت بيشتر اثرات افزايشي ژن ها در كنترل ژنتيكي صفات مزبور مي باشد. تسترT2 (AF81-40) و لاين L1 (RF81-154/2) با برخورداري از قابليت تركيب پذيري عمومي مثبت و معني دار براي صفات عملكرد دانه و عملكرد روغن در زمره والدهاي مطلوب براي بهبود صفات فوق الذكر محسوب گرديدند. همچنين تستر T1 (AF81-178) با برخورداري از تركيب پذيري منفي و معني دار براي ارتفاع بوته والد مناسبي در جهت كاهش اين صفت در تلاقي ها محسوب مي شود. برآورد تركيب پذيري خصوصي تلاقي ها نشان داد كه تلاقي هاي AF81-222× RF81-053/2، AF81-178×R4 و AF81-178 × RF81-106/1 از تركيب پذيري خصوصي مناسبي براي كاهش ارتفاع بوته برخوردار بودند. تلاقي AF81-40 × RF81-154/2 داراي تركيب پذيري خصوصي مثبت و معني دار براي صفات وزن هزار دانه بوده است. تلاقي AF81-40 × RF81-154/2 علاوه برداشتن تركيب پذيري خصوصي مثبت و معني‌دار براي عملكرد دانه و روغن از بالاترين مقادير اين صفات نيز برخوردار بوده است.

In order to evaluate combining ability and heritability of quantitative and qualitative traits in sunflower (Helianthus annuus L.) lines, three testers and four lines were crossed using line × tester fashion. The 12 F1 single cross combinations along with their parents and five checks including Azargol, Alestar, Euroflor, SHF81-85 and SHF81-90, totally 25 genotypes were planted in simple lattice design with two replications at Dashtenaz Agronomy Research Station in 2008. The traits including plant height, head diameter, life-cycle duration, grain yield, 1000 grain, weight, oil content and oil yield. Estimation high narrow sense heritability for 1000 grain, weight indicated the more importance of additive genetic effects for its genetic control. The tester T2(AF81-40) and line L1 (RF81-154/2) with significant positive general combining ability (GCA) effects for grain and oil yields were considered as suitable combiners for improving these traits. T1 (AF81-178) with significant negative general combining ability for plant height was suitable for decreasing this trait. The crosses including AF81-222×RF81-053/2, AF81-178×R4 and AF81-178×RF81-106/1 had significant negative specific combining ability (SCA) effects for plant height were good combinations for improving this trait. The cross AF81-40×RF81-154/2 had significant positive SCA effects for 1000-grain weight. This cross combination had also significant positive SCA effects for grain yield and oil yield and also high means value of these traits.