ارزيابي واكنش ارقام ماش نسبت به تنش خشكي با استفاده از شاخص‌هاي مختلف تنش خشكي

Evaluation of Responses of Mung Bean (Vigna radiata) Genotypes to Drought Stress Using Different Stress Tolerance Indices

به منظور بررسي واكنش ارقام ماش نسبت به تنش خشكي انتهاي فصل در شرايط آب و هوايي زابل، شش رقم ماش در سال 1386 در قالب بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار در دو محيط بدون تنش و داراي تنش خشكي مورد مطالعه قرار گرفتند. آبياري در هر دو محيط تنش دار و بدون تنش تا 50 درصد گلدهي به طور يكسان انجام شد. در محيط داراي تنش خشكي، آبياري از 50 درصد گلدهي تا رسيدگي محصول و برداشت قطع شد. نتايج نشان داد كه تنش خشكي تاثير منفي بر كليه صفات در ارقام مورد بررسي دارد. بيشترين آسيب مربوط به عملكرد دانه و كمترين آسيب مربوط به وزن هزار دانه بود. به منظور ارزيابي تحمل به تنش خشكي در ارقام مورد بررسي از شاخص هاي كمي مقاومت به خشكي مانند ميانگين رياضي بهره وري (MP)، ميانگين هندسي بهره وري (GMP)، شاخص تحمل به خشكي (STI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسيت به تنش (SSI)، شاخص ميانگين هارمونيك بهره وري (HARM) استفاده شد. بر اساس شاخص-هاي فوق رقم PUSA مقاوم ترين و ارقام MN22 و MN92 حساس ترين ارقام به تنش خشكي شناخته شدند. به منظور درك بيشتر ارتباط بين شاخص ها از تجزيه به مولفه هاي اصلي استفاده شد. دو مولفه اول جمعاً 99 درصد از تغييرات مربوط به شاخص‌ها را توجيه نمودند. نمودار باي پلات نيز مسيله تحمل بالاي رقم PUSA و حساسيت ارقام MN22 و MN92 نسبت به تنش خشكي را مورد تاكيد قرار داد.

A field study was carried out in 2007 to determine the response of promising genotypes of Mung bean to late season drought stress at zabol climatic condition. The experiment was conducted in a randomized complete block design with three replications at two locations (with and without drought stress). Treatments were 6 different genotypes of Mung bean. All treatments in two fields were irrigated normally until 50% heading stage. The last irrigation in drought stress conditions was done at 50% heading stage and then plants were developed under stress conditions until harvesting. Comparisons of traits in both conditions showed that water stress have negatively affected plant growth. The stress conditions had the highest effects on yield and the least effects on number of slinked pod. For evaluation of drought stress tolerance indices such as mean productivity (MP), geometric mean productivity (GMP), stress tolerance index (STI), tolerance index (TOL), stress sensitivity index (SSI), harmonic mean of productivity (HARM), were used. According to these indices, genotype PUSA was the most tolerant and the genotypes MN22 and MN92 were the most sensitive genotypes to drought stress. Principal component analysis used to study the relationship between indices. Two first components could explain more than 99% of variations of indices. Also, biplot of PC1 and PC2 showed the genotype PUSA was the most tolerant and the genotypes MN22 and MN92 were the most sensitive genotypes to last season drought stress between evaluated genotypes of Mung bean in zabol climatic conditions.