بررسي رابطه بين صادرات غيرنفتي، سرمايه‌گذاري خارجي و رشد اقتصادي در كشورهاي منطقه منا

Investigation the Relationship between Non-oil Exports, Foreign Investment and Economic Growth in the MENA Region

افزايش توليد و رشد اقتصادي منجر به ايجاد فرصت‌هاي بيشتر و بهتر براي شكوفايي اقتصادي و ورود به عرصه‌هاي تازه و نو مي‌شود. صادرات، يكي از منابع تامين‌كننده درآمد ملي، مي‌تواند رشد توليد ناخالص ملي را به دنبال داشته باشد و سرمايه‌گذاري خارجي نيز به عنوان بزرگ‌ترين منبع تامين مالي خارجي كشورهاي در حال توسعه، با اثرات سرريز مثبت شرايط رشد اقتصادي را فراهم مي‌كند. با توجه به اقتصاد تك محصولي و مبتني بر صادرات نفتي كشورهاي منطقه منا و همچنين وجود پتانسيل‌هاي فراوان در جذب سرمايه گذاري خارجي اين منطقه، مقاله حاضر به بررسي رابطه بين صادرات غير نفتي و سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي با رشد اقتصادي، طي دوره 2010-2000 با استفاده از روش گشتاورهاي تعميم‌يافته داده‌هاي تابلويي در اين منطقه مي يردازد. نتايج تحقيق حاكي از اثر مثبت و معنادار صادرات غير نفتي و سرمايه گذاري مستقيم خارجي بر رشد اقتصادي در كشورهاي مورد مطالعه مي‌باشد؛ لذا پيشنهاد مي‌شود براي توسعه صادرات غير نفتي، ساختار توليد داخلي به گونه‌اي تغيير يابد كه امكان ورود به بازارهاي جهاني مهيا شود و به زمينه‌هايي كه كشور علاوه بر مزيت نسبي داراي مزيت رقابتي نيز هست، توجه شود. همچنين براي افزايش توان توليدي داخلي لازم است با رفع موانع در جذب سرمايه‌هاي خارجي، شرايط براي جذب اين نوع سرمايه‌ها فراهم شود.

An increase in production and economic growth leads to more and better opportunities for economic prosperity and enter to new scope. Exports, as one of the sources of national income can lead to the GDP growth, and foreign investment as the largest source of external finance in developing countries with positive spillover effects, provides economic growth conditions. Considering the economic monoculture and oil-export-based for countries in the MENA region, and the potential in the region to attract foreign investment, this paper investigates the relationship between non-oil exports and foreign direct investment with economic growth in the MENA region over the period 2000-2010 using GMM panel data approach. The results suggested a significant positive effect of non-oil exports and foreign direct investment on economic growth in the countries which were the focus of the study. Therefore, it is suggested that for development of non-oil exports, the structure of domestic production should be changed in such a way to provide the opportunity to enter in global markets and consider the comparative advantage as well as competitive advantage in production structure. For development of domestic production capacity, it is necessary to set conditions to attract foreign investment to overcome obstacles in attracting this kind of investment.