تبيين رفتارهاي شهروندي سازماني مبتني بر آموزه هاي اسلامي

Explaining Organizational Citizens Behaviors Based on the Islamic Teachings

اين مقاله در صدد است با نگاهي علمي به ابعاد مغفول مانده يا كمرنگ در حوزه توسعه سازماني و تحول نظام اداري، تمركز خويش را بر رفتارهاي كاركنان در سازمانها قرار دهد و با مرور تجربيات و دستاوردهاي علمي در اين حوزه بر نوع مشخصي از اين رفتارها يعني رفتارهاي شهروندي در سازمانها تاكيد كند. تلاش نويسندگان اين است تا با مروري بر رويكردهاي فلسفي و الگوهاي شناخته شده در اين حوزه با رويكردي انتقادي به ديدگاه ها و الگو هاي موجود با الهام از آموزه هاي اسلامي، الگويي از رفتارهاي شهروندي سازماني مبتني بر رويكرد اسلامي عرضه كنند. ابتدا مفهوم رفتارهاي شهروندي سازماني تشريح شده و الگوها و ادبيات اين حوزه مورد بحث قرار گرفته و سپس با ورود به فضاي نظريه پردازي در حوزه مديريت بومي، مباني لازم براي مفهوم سازي رفتارهاي شهروندي از ديدگاه ديني فراهم شده است. در اين راستا با اتخاذ رويكرد كيفي در پژوهش و با بهره گيري از روش فراتركيب، متون مربوط شناسايي، و پس از ارزيابي، تعدادي از آنها براي استفاده در اين پژوهش انتخاب شد. در گام بعد، متون انتخابي با هدف استخراج مصداقهاي رفتارهاي شهروندي مورد بررسي قرار گرفت و سرانجام با طبقه بندي اين مصداقها در قالب مفاهيم و مقوله هاي مختلف، رفتار شهروندي از ديدگاه اسلامي مفهوم سازي شد.

The article is to concentrate on the behaviors of employees in organizations scientifically regarding the forgotten or pale dimensions in organizational development and administration systems transition and to emphasize, through reviewing the scientific achievements and experiences in this field, on a certain kind of these behaviors, that is, citizens behaviors in organizations. Reviewing the philosophical approaches and current models in this field and using a critical approach, the authors try to present a model of organizational citizens behaviors based on the Islamic approach. First, the concept of the organizational citizens behaviors has been explained and the models and literature of this field have been discussed and then, via entering the theory building room in the indigenous management, foundations for conceptualizing citizens behaviors, from the religious point of view, have been provided. In this direction, choosing qualitative research approach, and utilizing metasynthetic method, related texts were distinguished and appraised from which some texts were selected for this research. In the next step, selected texts were deliberated in order to extract the evidences of citizens behaviors. Finally, through classifying the evidences in the shape of different concepts and categories, the citizens behaviors were conceptualized based on the Islamic perspective.