گمانه اي در تحول تاريخي شهر با بررسي سيما شناسي حياط بناها با به كارگيري سامانه اطلاعات جغرافيايي (gis) (نمونه موردي: شهر تاريخي بشرويه)

Conjecture on the evolution of a city by morphological study of its buildings’ yards by Geographic Information System (GIS) (Case study: the historical city of Boshruyeh)

به طور معمول، براي بازنمايي سيماي تاريخي شهر، به متنهاي تاريخي و پيمايش?هاي ميداني متوسل مي?شوند. كمبود و در مواردي نبودنِ منابع مورد اعتماد و نوشتاري تاريخي كه اشارههاي مستقيم و مشخص به تحول شهر داشته باشد، مطالعات ميداني و فصلهاي مختلف حفاري?هاي باستان?شناسي را تنها گزينه دستيابي به جواب نشان مي?دهد. تا از راه آن بتوان چهره تاريخي شهر را به صورت تقريبي، در دورهاي خاص از تاريخ بيان نمود. اما سوال مطرح شده در اين پژوهش اين است كه در شهرهايي كه متنهاي تاريخي محكمي در ارتباط با سير تحول تاريخي شهر كمتر وجود دارد و قبل از هرگونه گمانهزني باستان?شناسي، چگونه ميتوان تحول تاريخي شهر را تبيين نمود؟ اين مطالعه آن است تا بر اساس ريختشناسي شهري و با مطالعه شكل ظاهري شهر، تشكيل تدريجي بافت آن را نشان دهد. در اين راستا با استفاده از روش تحقيق توصيفي – تحليلي و با توجه به سوابق موضوع و به صورت خاص، نظريه شولتز در سه سطح مواجهه با آن (تيپولوژي، توپولوژي و مورفولوژي) شهر تاريخي بشرويه مورد مطالعه قرار ميگيرد. به اين منظور براي اين شهر كه تقريباً تاريخي نانوشته دارد، با استفاده از عكس هوايي سال 1335 و سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) به مطالعه سيماشناسانه آن پرداخته مي?شود. به طوري كه با گونه شناسي حياط بناها و تحليل آنها، سيماي تاريخي شهر به تصوير كشيده شده است.

In order to demonstrate the historical image of a city, historical texts and field surveys are usually used. Field surveys and archeological excavations seem to be the only accessible options when there is a shortage of reliable sources and written texts. The question raised in this study is: How can the historical evolution of a city be described before any archeological surmise if there are no reliable historical texts. The purpose of this article is to show the gradual formation of urban texture on the basis of the urban morphology. The historical city of Boshruyeh has been studied by using the descriptive-analytic method. In this regard the historical image of this city has been portrayed by considering the literature and particularly Norberg-Schulz’s theory, on three levels: the typological, topological and morphological study of its courtyards using aerial photograph and Geographical Information System (GIS) analysis.