تحليل ماهيت حقوقي و مشروعيت تنزيل اسناد تجاري بر مبناي ماهيت بسيط و مركب در فقه و انديشه‌هاي حقوقي

Analyzing the Legal Nature and the Legitimacy of Discounting of Commercial Instruments based on their Single and Combined Nature in Islamic Jurisprudence (Figh) and Legal Opinions

از آن‌جا كه تنزيل، واگذاري طلب پولي مدت‌دار پيش از سررسيد به قيمت كم‌تر از مبلغ اسمي است، مشروعيت آن در فقه (اماميه و عامه) و قوانين و مقررات حاكم با مناقشاتي مواجهه شده كه يكي از مهم‌‌ترين دلايل آن، اختلاف در چگونگي تبيين ماهيت حقوقي تنزيل است. مقاله حاضر با استنباط از مجموع آراي فقهي در فقه اماميه و عامه، به تحليل ديدگاه‌هاي فقها در ماهيت حقوقي و مشروعيت تنزيل اسناد تجاري پرداخته است. بررسي اين ديدگاه‌ها از حيث انواع عقود مورد مناقشه در ماهيت تنزيل، منجر به تفكيك آراي موجود از حيث ساختاري به دو دسته كلي بر مبناي ماهيت بسيط (واحد) و مركب (مختلط) شده است؛ به‌گونه‌اي كه عده‌اي تنزيل را عقدي بسيط دانسته و برخي ديگر تنزيل را عقدي مركب پنداشته‌اند؛ اما به نظر مي‌رسد، تنزيل داراي ماهيتي بسيط در قالب عقد بيع است كه تحت عنوان بيع دين در فقه اماميه شناسايي شده است. حكم تنزيل در قالب اين ماهيت در فقه عامه، تحريم و در فقه اماميه، جواز است.

Since discounting is the assignment of the delayed monetary credit before the due date for less than the nominal sum, its legitimacy in Islamic jurisprudence (Imamiye and Aameh) and the governing rules and laws has faced some challenges mainly due to the dispute over setting out the legal nature of discount. Thus, in this paper, by inferring from the aggregate Islamic jurisprudential decisions in Imamiye and Aameh Islamic jurisprudence, the legal nature and legitimacy of discounting of commercial instruments have been examined; different types of questionable agreements have been taken into consideration, in terms of structure, based on the two general categories of single (integrated) and combined (mixed) nature. Therefore, some people have considered discount as a single (or integrated) agreement and some others have perceived it as a combined (or mixed) agreement. It appears that discount has an integrated nature in the form of sales agreement that has been recognized as “sales of debt” in Imammiye jurisprudence; the discount’s legitimacy, in regard to this nature, in Aameh Islamic jurisprudence is "prohibited" while in Imamiye Islamic jurisprudence, it is "allowed".