حساسيت تبخير و تعرق گياه مرجع به تغيير در پارامترهاي هواشناسي (مطالعه موردي : سنندج و سبزوار)

Sensitivity of Reference Crop Evapotranspiration to Changes in Meteorological Parameters (Case study: Sanandaj and Sabzevar)

به منظور تحليل حساسيت تبخير و تعرق گياه مرجع (ETo) به تغييرات هر يك از پارامترهاي هواشناسي در دو ايستگاه هواشناسي سنندج و سبزوار از داده هاي ماهانه هواشناسي در دوره آماري 2005-1961 استفاده شد. ابتدا ميزان ETo در هر ماه و ايستگاه با استفاده از روش فايو- پنمن- مانتيث برآورد شد. سپس مقدار هر يك از پارامترهاي هواشناسي شامل ميانگين درجه حرارت هوا، سرعت باد، فشار بخار واقعي هوا و تابش خالص در دامنه 20? درصد تغيير داده شدند و ميزان تغيير در ETo محاسبه گرديد. اين تغيير هم به صورت انفرادي براي يكايك پارامترها و هم به صورت تركيبي انجام شد. نتايج نشان داد كه در هر دو ايستگاه، هم در مقياس سالانه و هم در مقياس ماهانه، بيشترين حساسيت ETo مربوط به پارامتر Tmean مي باشد. در حالي كه كمترين حساسيت در هر دو ايستگاه، در مقياس سالانه و ماهانه، نسبت به پارامتر فشار واقعي بخار هوا (ea) است. در ايستگاه هاي سنندج و سبزوار و در مقياس سالانه، افزايش 20 درصد در مقدار متوسط Tmean به ترتيب موجب افزايش 23/11 و 68/12 درصد در ETo شد. در اين دو ايستگاه و در مقياس زماني مذكور، 20 درصد افزايش در ميانگين ea موجب كاهش ETo به اندازه 29/3 (در سنندج) و 53/3 درصد (در سبزوار) گرديد. در مقياس ماهانه نيز همواره سنندج در مقايسه با سبزوار حساسيت كمتري در مقابل تغييرات پارامترهاي هواشناسي روي ETo نشان داد. در حالت كلي مي توان نتيجه گرفت كه در دو ايستگاه مورد مطالعه ميانگين درجه حرارت هوا بيشترين حساسيت را روي ETo داشت.

In this study sensitivity of reference crop evapotranspiration (ETo) to the changes in meteorological parameters at two weather stations namely Sanandaj and Sabzevar were analyzed. For this purpose monthly data of meteorological parameters were used in the period ????-????. The amount of each meteorological parameter including mean air temperature, wind speed, actual vapor pressure and net radiation was changed in the range of ???% and the corresponding change in ETo was calculated. This was accomplished either for the individual or for the combination of the parameters. Results showed that at both stations the maximum sensitivity of ETo belonged to Tmean, at both annual and monthly time scales. However, the less sensitive parameter in both time scales was actual vapor presuure. At the annual time scale, ??% increase in Tmean increased ETo for about ??.??% and ??.??% at Sanandaj and Sabzevar stations, respectively. However, ??% increase in ea decreased ETo for about ?.??% and ?.??% respectively at the same stations. At monthly time scale, Sanandaj ETo was less sensitive to weather parameters variations than that of Sabzevar station. In general, it could be concluded that at both stations the most influential parameter on ETo was the mean air temperature.