بررسي اثرات گياهان پوششي زمستانه و ريزوباكترهاي تحريك‌كننده‌ي رشد بر جنبه‌هايي از حاصلخيزي خاك و عملكرد محصول در يك سيستم ارگانيك توليد ريحان (Ocimum basilicum L.)

The Effects of Winter Cover Crops and Plant Growth Promoting Rhizobacteria on some Soil Fertility Aspects and Crop Yield in an Organic Production System of Ocimum basilicum L

استفاده از كودهاي بيولوژيك، تناوب زراعي و گياهان پوششي از جمله مولفه‌هاي نظام‌هاي كشاورزي پايدار هستند كه تاكيد زيادي بر نهاده‌هاي درون مزرعه دارند. بر اين اساس و به‌منظور بررسي برخي پارامترهاي حاصلخيزي خاك و عملكرد ريحان تحت شرايط استفاده از كودهاي بيولوژيك و گياه پوششي، آزمايشي در سال زراعي 89-1388 در مزرعه‌ي تحقيقاتي دانشگاه فردوسي مشهد انجام شد. آزمايش به‌صورت كرت‌هاي خرد شده با دو عامل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. عامل اصلي داراي 2 سطح شامل گياه پوششي و عدم گياه پوششي و عامل فرعي داراي 4 سطح شامل كودهاي بيولوژيك نيتروكسين (حاوي باكتري‌هاي Azotobacter sp. و Azospirillum sp.)، بيوفسفر (حاوي باكتري‌هاي Bacillus sp. و Pseudomonas sp.)، نيتروكسين بعلاوه بيوفسفر و تيمار شاهد بود. نتايج، نشان‌دهنده برابري مقادير اغلب صفات از جمله طول ساقه فرعي، تعداد ساقه فرعي، وزن هزار دانه و عملكرد بيولوژيك در دو حالت كشت و عدم كشت گياهان پوششي بود. در نتيجه استفاده از كودهاي بيولوژيك، طول ساقه اصلي و فرعي، تعداد ساقه فرعي، وزن خشك اندام هوايي و وزن هزار دانه افزايش يافت و از نظر دو صفت اخير، اين كودها نسبت به شاهد، برتري مطلق نشان دادند. عملكرد بيولوژيك، عملكرد دانه و شاخص برداشت در تيمار شاهد بيش از تيمارهايي بود كه در آنها از كود بيولوژيك استفاده شده بود و بعد از آن، به‌ترتيب نيتروكسين و بيوفسفر قرار داشتند. از لحاظ وزن هزار دانه، گياهان تحت تيمار نيتروكسين به‌علاوه بيوفسفر، بيشترين مقدار را دارا بودند. اثر متقابل كود بيولوژيك و گياه پوششي در اكثر صفات معني‌دار بود به طوري كه استفاده از كود بيولوژيك (بويژه فسفر) در شرايط عدم كاربرد گياه پوششي سبب افزايش عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه و شاخص برداشت شد

Sustainable agriculture systems emphasized on the on-farm inputs likes use of biofertilizers, crop rotation and cover crops. This experiment was conducted in a split plots arrangement with two factors based on randomized complete block design with three replications during years 2009-2010, at Research Farm of Ferdowsi University of Mashhad. The main factor consisted of cultivation and no cultivation of cover crops in autumn. The sub factor was biofertilizer application with four levels, included 1-Nitroxin® (containing Azotobacter spp. and Azospirillum spp.), 2-Biophosphorous® (Bacillus sp. and Pseudomonas sp.), 3-Nitroxin® + Biophosphorous® and 4-Control. Results showed that most characteristics, e.g. seed yield and harvest index were increased with no cover crop cultivation. However in control treatment, the biological yield, seed yield and harvest index were more than biofertilizeres treatments, as Nitroxin® and Biophosphorous® ranked after the control. Amongst the biofertilizers, Biophosphorus® had the most positive effects. The maximum grain weight was obtained from Nitroxin®+ Biophosphorous® treatment. The interaction effects of biofertilizer and cover crops were significant among some characteristics. The results showed that the interaction between biofertilizers and no cover crop cultivation was significant, as use of the biofertilizers especially Nitroxin® and Biophosphorous® in no cover crop condition increased the amounts of biological yield and seed yield.