بررسي امكان استفاده از كود بيولوژيك ميكوريزا در تامين بخشي از فسفر در زراعت نخود (Cicer arietinum L.)

Evaluation the Possibility of Utilization of Biological Fertilizer Mycorrhiza in Phosphorus Supply in Chickpea Cultivation (Cicer arietinum L.)

به منظور بررسي امكان استفاده از كود بيولوژيك ميكوريزا به جاي بخشي از كود شيميايي فسفر مورد نياز در زراعت نخود، آزمايشي در سال زراعي 1389-1388 در قالب طرح بلوك‏هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي شاهرود اجرا گرديد. تيمارها شامل 1: 1B (شاهد (بدون استفاده از ميكوريزا و كود فسفر))، 2: 2B (ميكوريزا)، 3: 3B (25 كيلوگرم در هكتار كود فسفر)، 4: 4B (25 كيلوگرم در هكتار كود فسفر + ميكوريزا)، 5: 5B (50 كيلوگرم در هكتار كود فسفر)، 6: 6B (50 كيلوگرم در هكتار كود فسفر + ميكوريزا) بود. نتايج نشان داد كه تيمارهاي آزمايش، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، وزن خشك برگ و ساقه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و غلظت فسفر دانه را در مقايسه با شاهد به طور معني‏داري افزايش دادند، در حالي كه تاثير تيمارها بر وزن صد دانه و شاخص برداشت، معني‏دار نبود. براساس نتايج، كاربرد قارچ ميكوريزا، صفات عملكرد بيولوژيك، عملكرد دانه و تعداد غلاف را در گياه نخود افزايش داد كه اين ميزان افزايش، با مصرف 50 كيلوگرم كود فسفر در يك سطح آماري قرار دارند. همچنين درصد كلونيزاسيون ريشه با مصرف كود فسفر بطور معني‏داري كاهش يافت. بنابراين با توجه به ضرورت كاهش مصرف كودهاي شيميايي، مي‏توان كاربرد ميكوريزا را در زراعت نخود توصيه نمود.‏

In order to evaluating the possibility of utilization of biological fertilizer mycorrhiza instead of part of phosphorus fertilizer in cultivation chickpea an experiment was conducted in 2009-2010 in randomized complete block design with three replications at research farm faculty of agriculture of Shahrood University of Technology. Treatments included 1- B1 (Control), 2- B2 (biological fertilizer mycorrhiza), 3- B3 (25 kg/ha phosphorus fertilizer), 4- B4 (25 kg/ha phosphorus fertilizer + biological fertilizer mycorrhiza), 5- B5 (50 kg/ha phosphorus fertilizer), 6- B6 (50 kg/ha phosphorus fertilizer + biological fertilizer mycorrhiza). Results indicated that treatments increased grain yield, biological yield, stem and leaf dry weight, pod number per plant, seed number in pod and seed phosphorus compared with control, significantly. Effect of treatments were not significant on 100 seed weight and harvest index. According to results, application of biological fertilizer mycorrhiza increased traits biological yield, grain yield and number of pod in chickpea, this increment was in one significant level with 50 kg/ha phosphorus fertilizer. Application of phosphorus fertilizer decreased percentage of root colonization, significantly. Therefore, with attention to importance of reducing application of chemical fertilizers, using of mycorrhiza in cultivation of chickpea can be recommended.