هوم عابد در شاهنامه و ريشه‌هاي اسطوره‌اي آن

Devout Haoma in Shahnameh and its mythical root

هوم يا هيومه كه در فرهنگ ودايي سيوما نام دارد، گياهي پررمز و راز است كه خود را در جايگاه خدايان و ايزدان در پهنه اساطير هند و ايراني جاي داده است. ردپاي اين ايزدگياه، در كهن‌ترين آثار مكتوب نظير وداها و نيز اوستا، تا ادبيات دوره ميانه و سپس شاه‌نامه فردوسي بچشم مي‌خورد. هم اكنون نيز جايگاه اين گياه و افشره مقدس آن در آيين‌‌هاي ديني زرتشتيان، يادگاري از پيشينه درخشان و فراتاريخي آن است. اين پژوهش به بررسي ريشه‌هاي فرهنگي اين گياه از اعصار دور تا زمان حاضر مي‌پردازد و نشان مي‌دهد كه چگونه در يك انتقال از قلمرو اسطوره به حماسه، دگرگوني‌هايي جالب توجه يافته است.

Abstract Hoom or Haoma also known in Vedic culture as Saoma is a mysterious plant assuming its position alongside Gods and deities in the vast expanse of Indo-Iranian mythology. The footprints of this plant deity can be traced in the most ancient written texts such as Vedas and also in Avesta well continued up to the literature of the middle period and then in Shahnameh. At present the standpoint of this plant and its essential oil in the Zoroastrians religious ceremonies and rituals is a relic of its glorious past. This research investigates the cultural roots of this plant since the antiquity till present and shows how a transposition from the realm of myth to the epic underwent remarkable transformations.