بررسي پايداري عملكرد دانه و سهم اجزا عملكرد در ژنوتيپ هاي نخود در شرايط ديم.

Evaluation of stability of grain yield and contribution of the yield components in chickpea genotypes under rainfed contribution

به منظور بررسي پايداري و همچنين مطالعه سهم نسبي اجزاي عملكرد نخود در شرايط ديم، آزمايشي با استفاده از 17 ژنوتيپ نخود در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در چهار تكرار به مدت دو سال83-1382در پنج ايستگاه تحقيقات كشاورزي كرمانشاه، لرستان، گچساران، گرگان و ايلام اجرا گرديد. معني دار شدن اثر متقابل ژنوتيپ × محيط حاكي از واكنش متفاوت ارقام به?محيط‌هاي مختلف بود. نتايج تجزيه پايداري عملكرد ژنوتيپ‌ها (مدل ابرهارت و راسل) نشان داد كه ژنوتيپ FLIP 97-114 داراي وضعيت بهتري در مقايسه با ساير ژنوتيپ‌ها در محيط‌هاي مختلف است. استفاده از روش واريانس درون مكاني و ضريب تغييرات درون مكاني ژنوتيپ‌هاي FLIP 97-78 و FLIP 97-41 را با عملكرد بالا و پايدار معرفي كرد. با استفاده از شاخص برتري، ژنوتيپ? FLIP 97-78 به عنوان ژنوتيپ پايدار شناخته شد. در نهايت ژنوتيپ FLIP 97-78 با توجه به عملكرد بالاتر و پايداري آن در بيشتر مناطق تحت بررسي به عنوان ژنوتيپ برتر انتخاب شد. سهم نسبي تعداد دانه در غلاف در اثر متقابل بيشتر از سهم نسبي تعداد غلاف در بوته و وزن صد دانه مي‌باشد. همچنين مشاهده شد كه حساسيت تعداد دانه در غلاف به تغييرات محيطي كمتر از دو جز ديگر يعني تعداد غلاف در بوته و وزن صددانه است بنابراين نقش بيشتري در پايداري عملكرد نخود در شرايط مختلف كشت ديم دارد.

In order to evaluate stability analysis and also to study the relative contribution of the yield components under rainfed condition, an experiment was conducted using 17 genotypes of chickpea in a randomized completely block design (RCBD) with four replications in Kermanshah, Lorestan, Ilam, Gachsaran and Gorgan Research Stations for two years (2003-2004). Significant genotype × environment interaction, suggesting different responses of genotypes to different environments. The results of yield stability analysis of genotypes (Eberhart and Russell) showed that genotype FLIP 97-114 had a better performance in different environment. Using within location variance and within location coefficient of variation genotypes FLIP 97-78 and FLIP 97-41 were identified as stable genotypes with high grain yield. Superiority index found genotype FLIP 97-78 as a stable genotype. Finally based on different stability analysis methods, genotype FLIP 97-78 was considered as the most stable with genotype with high grain. The relative contribution of the number of seeds per pod was higher than that of number of pods per plant and 100 seed weight. It was also observed that the sensitivity of number of seeds per pod to the environmental fluctuations was less than that of the other two components, namely number of pods per plant and 100 seed weight, hence plays more important role in the yield stability of chickpea under different conditions of rainfed cultivation.