تاثير مديريت كاربرد نيتروژن بر عملكرد و كيفيت سورگوم علوفه اي در كشت دوم

Effect of nitrogen application management on yield and quality of forage sorghum as second cultivation

چكيده به منظور بررسي تاثير روش توزيع، دفعات تقسيط و ميزان كود نيتروژن بر ويژگي هاي كمي و كيفي سورگوم علوفه‌اي در كشت دوم، آزمايشي به صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس در سال 1389 اجرا گرديد. عوامل مورد بررسي شامل روش‌هاي توزيع كود (M1: در يك طرف پشته، M2: در دو طرف پشته، M3: در داخل جوي) در كرت هاي اصلي و عوامل مقدار كود (R1: 200 ، R2: 300 كيلوگرم نيتروژن در هكتار) و تقسيط كود (S1: 2/1 پس از كاشت، 2/1 پس از چين اول و S2: 4/1 پس از كاشت، 4/1 سي روز پس از سبز شدن، 4/1 پس از چين اول و 4/1 پانزده روز پس از رشد مجدد) در كرت هاي فرعي بودند. بر اساس نتايج حاصل از اين پژوهش بيشترين وزن تر كل (32 تن در هكتار) از تيمارM1R1S1 حاصل شد. تيمار روش توزيع كود در وسط جوي با 300 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و تقسيط در چهار نوبت بالاترين درصد پروتيين (84/ 12 درصد) و فسفر (22/0 درصد) را ايجاد كرد، در عين حال تيمار M1R1S1 با داشتن 9/11 درصد پروتيين و 206/0 درصد فسفر با اين تركيب در يك گروه آماري قرار گرفت. ميانگين درصد پروتيين خام، فسفر و كلسيم علوفه چين دوم در هر يك از روش‌هاي توزيع كود به ترتيب 3/12 درصد، 2/0 درصد و 64/0 درصد بود. با اين حال روش توزيع كود در وسط جوي (M3) كمترين درصد NDF را ايجاد كرد و از اين نظر برتر از ساير تيمارها بود. تقسيط كود در چهار نوبت در مقايسه با دو نوبت تاثير فزاينده‌اي بر صفات كيفي علوفه سورگوم داشت. در مجموع با در نظر گرفتن سهولت توزيع و ضرورت كاهش مصرف كودهاي شيميايي، كشت تابستانه سورگوم در اين منطقه كه با دريافت 200 كيلوگرم نيتروژن در هكتار در دو قسط در يك طرف پشته‌ها ميزان 15/9 تن در هكتار علوفه خشك توليد نمود، به عنوان تيمار برتر معرفي مي‌گردد.

Abstract In order to invsetigate the effect of fertilizing methods, number of split application and nitrogen fertilizer rate on forage yield and quality of sorghum as second crop, a field experiment was conducted in research field of Tarbiat Modares University at summer 2010. Treatments were arranged as split factorial experiment based on randomized complete blocks design with four replications. Main factor was the methods of N application (M1: single side dressing, M2: Two side dressing and M3: Inside furrow) in main plots and the subplots referred to factorial of N rates (200 and 300 N kg. ha-1) and split application (S1: ½ after the sowing, ½ after the first cutting; S2: ¼ after the sowing; ¼ in 30 days after sowing; ¼ after the first cutting; ¼ in 15 days later). The results showed that in first cut, there was no significant effect on quantitative traits for all factors, but three-way interaction of factors influenced forage dry weight significantly. In such a manner M1R1S1 treatment produced the highest (32 t/ha) forage yield. From quality point of view, nitrogen rate influenced %CP and %NDF significantly. These traits plus %P were affected by M×S interaction (P?0/05). The most %CP (12.84) and %P (0.22) were obtained in M3R2S2 treatment, However M1R1S1 having %11.9 CP and % 0.206 P was arranged in the same group. In second cut nitrogen rate influenced the total forage biomass, leaf/stem ratio and stem dry weight (P?0/05). Also stem fresh weight, leaf and stem dry weight affected by nitrogen split application. Mean percentage of CP, P, and Ca in all fertilizing methods were 12.3, 0.2 and 0.64 respectively; nonetheless, inside furrow distribution of fertilizer (M3) has the lowest %NDF. Nitrogen splitting in 4 times comparing to 2 times enhanced the forage quality. Regarding forage yield in whole season, effect of fertilizing method was significant (P?0/05) just for forage dry weight. Also total fresh forage yield significantly affected by nitrogen rate split application interaction, in such a manner R2S1 produced the highest yield (48.05 t/ha). Altogether, regarding to simple method for fertilizer distribution and necessity for chemical restriction, summer cropping of forage sorghum receiving one side dressing 200 kg/ha (1/2 after sowing and 1/2 after first cut) which produced 9.15 t/ha dry forage yield is introduced as the superior treatment.