بررسي روند فنولوژيكي و همبستگي صفات در گياه دارويي خرفه (Portulaca oleracea L.) تحت تيمارهاي نيكل و كادميم

Study of phenological trend and correlation between traits of purslane (Portulaca oleracea L.) under heavy metals conditions

چكيده خرفه گياهي بومي ايران است كه به دليل تحمل بالا به خشكي، شوري و فلزات سنگين، اين گياه را مي‌توان به عنوان يك گياه انباشتگر‌ فلزات سنگين مورد توجه قرار داد. به منظور بررسي اثر فلزات سنگين نيكل و كادميم بر رشد، عملكرد و ساير صفات زراعي گياه دارويي خرفه، آزمايشي در قالب طرح كاملاً تصادفي به صورت فاكتوريل دو عاملي با 3 تكرار در بهار و تابستان سال 1391 به صورت گلداني در مزرعه ي تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهركرد انجام شد. تيمارهاي اين آزمايش شامل سطوح مختلف نيكل ( 0، 20، 60 و 120 ميلي گرم بر كيلو گرم خاك) و سطوح مختلف كادميم ( 0، 5، 20 و 40 ميلي گرم بر كيلو گرم خاك) بود. نتايج نشان داد كه سطوح مختلف فلزات سنگين كادميم و نيكل، تاثير معني‌داري بر خصوصيات مورفولوژيكي و فيزيولوژيكي گياه خرفه داشت و با افزايش غلظت، مقدار صفات ارزيابي شده به طور معني‎داري نسبت به تيمار شاهد كاهش يافت. در دسته‌بندي ميانگين ها در صفات وزن تر و خشك اندام هوايي و زيرزميني، عصاره و ميزان نيكل و كادميم اندام هوايي و زيرزميني، بيشترين ميزان مربوط به گياهان شاهد و پايين‌ترين ميزان مربوط به گياهان تحت تيمار با بالاترين سطوح آلودگي تركيبي نيكل (120 ميلي گرم بر كيلوگرم) و كادميم (40 ميلي گرم بر كيلوگرم) و نيز تيمار منفرد كادميم (40 ميلي گرم بر كيلوگرم) بود. بطور كلي اثر گذاري فلزات سنگين نيكل و كادميم روي صفات مورد بررسي معني دار بود كه در اين بين تاثير كادميم از نظر سميت بيشتر بود. در مطالعه روند فنولوژيكي گياه و دسته بندي دانكن در بين ميانگين هاي صفات مورد بررسي نيز تيمار شاهد بالاتر از بقيه و سطوح آلودگي در گروه هاي مختلفي قرار گرفتند كه به لحاظ مورد استفاده بودن، نيكل در سطوح پايين آلودگي، با تيمار شاهد در گروه آماري نزديك يكديگر قرار گرفتند. همچنين مي توان اظهار داشت، فلزات سنگين از طريق تاثير بر وزن خشك و تر روي درصد عصاره اثر منفي دارند.

Abstract Purslane is a local plant in Iran that this plant can easily breed and is also highly tolerant against lack of water, it can be regarded as a hyper accumulator of heavy metals. To study the effect of Nickel and Cadmium on growth, yield and other characters of purslane (Portulaca oleracea L). An experiment was carried out as factorial in the basis completely randomized design with three replications in the field of Islamic Azad University, Shahr-e-kord branch, Iran, in the spring and summer of 2012. Treatments of this experiment included different levels of nickel (0, 20, 60, 120 mg/kg) and different levels of cadmium (0, 5, 20, 40 mg/kg). The results showed that different levels of nickel and cadmium have a significant effect on the morphological and physiological characters of purslane and after increasing in heavy metals concentration, these characters significantly decreased in comparison with the control plants. In classifying the averages of shoot and root dry matter, percentage of the extract, and Cd and Ni of soil and shoot, the highest amounts belonged to the control plants and the lowest amounts to the plants under combined treatment of nickel (120 mg/kg) and cadmium (40 mg/kg) and the single treatment of cadmium (40 mg/kg). Furthermore the toxic properties of cadmium is more than nickel and decreased most of meuasured characters. In study of phenological trend and Duncan‘s multiple range test, we saw the different groups. Perhaps heavy metals by effect on dry and fresh matter made negative influence on essential oil.