تعيين همبستگي فضايي بين موقعيت گسلها و كانسارها با استفاده از روشهاي زمين‌آماري با مطالعه موردي در استان يزد

The assessment of spatial correlation between location of deposits and faults using geostatistical methods: case study, Yazd province

تعيين محدوده هاي مستعد به‌منظور مطالعات اكتشافي كانسارها، يكي از مهمترين مراحل پي جويي در مقياس ناحيه اي است. روشهاي مختلفي براي مشخص‌كردن اين نواحي وجود دارد كه از پي جوييهاي ژيوفيزيكي و ژيوشيميايي تا روشهاي سنجش از دور و روشهاي پيچيده آماري تغيير مي كند. با توجه به فرضيه وجود ارتباط فضايي در الگوي پراكندگي كانسارها با ايالت هاي فلززايي، كمربندهاي فلززايي، عوامل ساختاري و تكتونيكي از جمله خطواره ها، گسلها، و غيره، مي توان روابط و تفسيرهايي را در اين باره ارايه داد و از اين نشانه ها در اكتشافات مقدماتي براي محدود‌كردن نواحي مستعد مطالعه به‌عنوان روشهاي جديد استفاده كرد. روش مورد استفاده در اين پژوهش، روش زمين‌آماري است. اين روش با در نظر‌گرفتن موقعيت فضايي گسلها و كانسارهاي فلزي اكتشاف‌شده (مورد‌مطالعاتي كانسارهاي فلزي استان يزد) به‌عنوان داده هاي اوليه و كمّي‌كردن ارتباطات فضايي (اتوكورولاسيون) موجود، انجام شده است. بررسيها بر روي تعداد 807 گسل اصلي و فرعي و تعداد 76 كانسار فلزي كه عمدتاً از منشا هيدروترمال بودند، انجام‌گرفت. براي انجام اين تحقيق، پس از جمع آوري اطلاعات در محيط نرم‌افزاري ArcViewGIS به‌منظور انجام بررسيهاي زمين‌آماري، متغير ناحيه اي (فاصله گسلها و كانسارها) توسط زير برنامه اي در نرم افزار Mathematica منظم سازي گرديد. عمليات واريوگرافي روي داده ها براي يافتن ساختار فضايي و مطالعات زمين‌آماري انجام شده در نرم‌افزار Surpac نشان‌داد كه فرضيه وجود ارتباط فضايي براي متغير ناحيه اي تعريف‌شده صادق است. عمده بررسيها در اين تحقيق مربوط به عمليات واريوگرافي به‌منظور تعيين جهت عمومي و شعاع تاثير گسلها و كانسارهااست. نمودار واريوگرام هاي رسم‌شده، احتمال وجود كانسارها را به‌صورت تابع امتداد گسلها و فاصله از آنها بيان مي كند. بدين‌صورت كه واريوگرام هاي جهتي و نقشه واريوگرام رسم‌شده، بهترين امتداد را براي بررسيهاي بيشتر اكتشافي به‌صورت امتداد موازي با آنها در آزيموت 130 و با فاصله تاثير 64 كيلومتر معرفي مي كند. با مشخص‌شدن ساختار فضايي در جهات گوناگون، محدوده كاني زايي گسلها و همچنين تعداد كانسارهاي مرتبط با مهمترين گسلها مشخص شده است.

Determining the promising area for ore deposits is one of the most important steps of prospecting in regional scales. There are many different methods for identifying these areas including geochemical and geophysical methods, remote sensing and sophisticated statistical methods. Based on the theory of spatial relations between the dispersion pattern of ore deposits and metallogenic provinces, mineralization belts, faults and structural factors, some new interpretative methods can be proposed in the preliminary exploration phase of the potential areas. In this study, the geostatistical methods were used, where the spatial location of faults and known metallic deposits were considered as the primary source of data to obtain their correlation (case study of metallic deposits in Yazd province). The research was performed on 807 major and minor faults and 76 metallic deposits, mainly from hydrothermal origins. The data was arranged in ArcViewGIS software environment. The geostatistical analysis was performed by defining the regionalized variable (distance between faults and deposits) in a Mathematica subroutine. Variography operations, in order to find the spatial structure, were performed on regionalized variable using Surpac software. It was also shown that the theory of spatial correlation was valid for the defined variable. In this work, the variography operation was used to find the direction and the range of the effect of faults and deposits. Variograms indicated that the possibility of ore deposits existence in an area could depend on the direction of the faults. By drawing the directional variogram and variogram map, the best stretches for more exploratory studies is shown to be parallel along the Azimuth 130? and 64 km distance. By revealing the spatial structure in different directions, the area of mineralization related to the faults and the number of ore deposits associated with major faults have been marked.