مطالعه فون و فعاليت ماهانه پشه خاكي ‌ها در كانون ليشمانيوز جلدي دهستان قنوات استان قم، سال 1391

Fauna and Monthly Activity of Sand Flies at Cutaneous Leishmaniasis Focus in Ghanavat District, Qom Province (2012)

چكيده مقدمه: پشه خاكي ها حشراتي از راسته دوبالان هستند كه در انتقال برخي بيماري ها نظير انواع ليشمانيوزها، تب پشه خاكي و بيماري كاريون نقش دارند. اين بيماري ها به وسيله پشه خاكي ‌هاي ماده آلوده، به انسان منتقل مي شوند. آگاهي از وضعيت اكولوژيكي پشه خاكي ‌ها از جمله تركيب گونه‌اي و فعاليت فصلي آن ها، نقش اساسي در كنترل اين بيماري دارد. اين مطالعه با هدف تعيين فون و فعاليت ماهانه پشه خاكي ‌ها در كانون ليشمانيوز جلدي منطقه قنوات صورت گرفت. مواد و روش ها: اين مطالعه به‌صورت توصيفي-مقطعي بر روي پشه خاكي‌ ها، در روستاهاي انتخابي از منطقه قنوات واقع در استان قم طي سال 1391 صورت گرفت. هر دو هفته يك بار پشه خاكي ها به وسيله 180 عدد تله چسپان، از اماكن داخلي و خارجي(لانه جوندگان) در 3 روستا، از اواخر فروردين لغايت آبان ‌ماه، جمع ‌آوري شدند. و پس از تهيه اسلايد از آن ها با كليدهاي معتبر تعيين هويت شده، فون و فعاليت فصلي آن ها نيز تعيين گرديد. يافته هاي پژوهش: در اين مطالعه،5940 عدد پشه خاكي(2079 عدد در اماكن داخلي و 3861 عدد در اماكن خارجي) جمع آوري شد. 7 گونه شامل 3 گونه از جنس فلبوتوموس(گونه‌ هاي پاپاتاسي، سرژنتي و كوكازيكوس) و 4 گونه از جنس سرژانتوميا(گونه ‌هاي سينتوني، دنتاتا، پاولووسكي،كلايديي) شناسايي و تعيين هويت شدند. 6/81 از پشه ‌هاي صيد شده در اماكن داخلي، فلبوتوموس پاپاتاسي بود. پشه ‌خاكي‌ ها در اين منطقه 2 پيك فعاليت در اوايل خرداد و اواخر مرداد ماه داشتند. بحث و نتيجه گيري: پيك فعاليت پشه ‌خاكي ‌ها در اين منطقه، اوايل خرداد و اواخر مرداد ماه بود. فلبوتوموس پاپاتاسي گونه غالب در اماكن داخلي و خارجي بود. به نظر مي رسد اين گونه مي تواند ناقل احتمالي ليشمانيوز جلدي در اين منطقه باشد.

Introduction: Sand flies are insects from the order of diptera that transmit a variety of diseases, such as all type of leishmaniasis, sand fly fever and bartonellosis. The dise-ases are transmitted by the infected female sand flies. The knowledge on the ecology of sand flies has an essential role to restrain the cutaneous leishmaniasis (CL). The study was carried out to determine the fauna and monthly activity of sand flies at cutaneous leishmaniasis focus in Ghanavat district of Qom province during 2012. Materials & Methods: The present research was a cross-sectional study that was condu-cted on sand flies in Ghanavat district of Qom province during 2012. Sand flies were collected biweekly from indoors and out-doors (rodent burrows) of three villages, using 180 sticky traps from the beginning of May to the end of November of the active season. For species identification, sand flies were identified using the valid keys. Then, their fauna and seasonal activity were also determined. Findings: A total of 5940 sand flies (2079 from indoors and 3861 from outdoors) were collected and identified. Seven species, incl-uding three species of the genus phlebot-omus (Phlebotomus papatasi, P. sergenti, P. caucasicus) and 4 species of the genus Serg-entomyia (S. sintoni, S. dentate, S. clydei, S. pawlowski) were identified.The most com-mon sand flies in indoors resting places we-re P. papatasi (81.6%). Two active peaks of the sand flies were observed in late of May and late of August. Discussion & Conclusion: sand flies peak activity in this area was the early of June and the late of August. P. papatasi was the dominant species in indoors and outdoors areas. It seems this species could be the potential vector for CL in the region under study.