نخستين گزارش كنه Polyaspis patavinus Berlese (Acari: Mesostigmata: Polyaspididae) از ايران

First report of Polyaspis patavinus Berlese (Acari: Mesostigmata: Polyaspididae) from Iran

كنه‌هاي جنس Polyaspis Berlese, 1881 متعلق به خانواده‌ي Polyaspididae (Uropodina: Polyaspidoidea) و داراي پراكندگي گسترده‌اي هستند و اغلب در خاك‌برگ، خزه و حفرات داخل تنه درختان يافت مي‌شوند و از نماتودها و بندپايان كوچكي مانند پادمان تغذيه مي‌كنند (1). گونه‌ي تايپ اين جنس P. patavinus Berlese, 1881 است كه جزييات مورفولوژيك آن توسط Athias (1975, 1976) توصيف شده است. از ويژگي‌هاي ظاهري اعضاي اين جنس مي‌توان به دندانه‌دار بودن موهاي هيپوستومي دوم (h2)، صاف بودن موهاي هيپوستومي سوم (h3) و فاقد دندانه بودن انگشت متحرك كليسر اشاره كرد. در بررسي‌هاي انجام شده در مورد كنه‌هاي خاك زي ميان‌استيگماي گروه Uropodina در مناطق مختلف شمال كشور در 10 سال گذشته (1392-1382)، گونه‌ي P. patavinus از مناطق مختلف استان‌هاي مازندران، گيلان و گلستان و اغلب از خاك‌برگ جنگل‌هاي اين نواحي جمع‌آوري و شناسايي شد. همچنين در بررسي‌هاي انجام شده در ارديبهشت و خرداد 1392 روي كنه‌هاي خاك‌زي جنگل‌هاي بلوط در شهرستان خرم‌آباد نيز نمونه‌هايي از اين كنه به دست آمد. اين جنس پيش از اين با معرفي يك گونه ناشناس از ايران گزارش شده بود (3) و اين اولين گزارش يك گونه شناسايي شده از كنه‌هاي خانواده Polyaspididae از كشور محسوب مي‌شود. ويژگي‌هاي مهم افتراقي اين گونه: سطح پشتي ايديوزوما داراي يك صفحه‌ي پشتي تقريباً بيضي شكل بزرگ، يك صفحه‌ي دُمي نسبتاً باريك (نسبت طول به عرض صفحه 4-3) و صفحات حاشيه‌اي به طور معمول كوچك و تقريباً بيضي شكل داراي 3-1 مو؛ موهاي بدن با طول متوسط تا نسبتاً كوتاه، اغلب موها پهن؛ صفحه‌ي جنسي تقريباً بيضي شكل، ناحيه‌ي عقبي صفحه به راستاي حاشيه‌ي عقبي پيش‌ران پاهاي چهارم نمي‌رسد، به طور متراكمي پوشيده از اشكال چند وجهي كوچك، موهاي سينه‌اي v3 و v4 سوزني شكل و روي قسمت پاييني صفحه؛ ناحيه‌ي اسكلروتيني بعد از پيش‌ران پاهاي چهارم در زير صفحه‌ي جنسي به هم وصل نشده است.

Mites of the genus Polyaspis Berlese, 1881 belong to the family Polyaspididae (Uropodina: Polyaspidoidea) and P. patavinus Berlese, 1881 is its type species which its morphological details represented by Athias (1975, 1976). These mites occur in litter, moss, and tree holes and feed on nematodes and small arthropods such as collembolans (1). Some diagnostic characters of the genus are: hypostomal setae h2 serrate, h3 smooth and movable digit of chelicera edentate. In the studies on uropodid mites in north area of Iran during about 10 years (2003-2013), several specimens of different stages of P. patavinus were collected mostly from forest litter in different area of Mazandaran, Guilan and Golestan Provinces. Also, some specimens of the species were collected in soil and litter of oak forests in Khoramabad County in spring of 2013. Previously, the genus has been reported from Iran by introducing an unidentified species (3), and this is the first record of a Polyaspis species from Iran. Some of the differential diagnostic characters of the species are as follows: A large suboval dorsal shield, a relatively narrow pygidial shield (ratio of length/width 3–4), and usually small and suboval marginal platelets bearing 1–3 setae on dorsal idiosoma; idiosomal setae with medium length or relatively short, mostly widened; genital shield suboval, densely covered with small polygonal reticulation, sternal setae v3 and v4 needle-like, on posterior area of shield; inguinal shields not attached medially behind genital shield.