عوامل موثر بر پراكندگي جغرافيايي محل خدمت پزشكان در كشورهاي منتخب: يك مطالعه مروري

Factors Influence on Geographic Distribution of Physicians in Selected Countries: A Review Article

زمينه: يكي از مهم‌ترين نابرابري‌هاي خدمات سلامت، عدم توزيع عادلانه نيروي انساني اين بخش، به‌ويژه پزشكان است. عوامل متعددي بر پراكندگي و توزيع نامناسب پزشكان در مناطق مختلف اثر مي‌گذارد. هدف پژوهش حاضر بررسي عوامل موثر بر پراكندگي پزشكان در كشورهاي مختلف است. روش‌ها: اين پژوهش مطالعه‌اي مروري است. مقالات مورد استفاده در مطالعه از طريق بررسي‌هاي كتابخانه‌اي، جستجوهاي گسترده الكترونيكي در چندين پايگاه داده و وب‌سايت‌هاي سازمان‌هاي مرتبط با رويكردي نظام‌مند، استخراج و داده‌ها با بهره‌گيري از روش تحليل محتوا طبقه‌بندي و در نهايت در ماتريس تطبيق گردهم آمدند. يافته‌ها: عوامل موثر بر پراكندگي پزشكان به 4 دسته اصلي عوامل جمعيت‌شناختي و جغرافيايي منطقه، نظير جمعيت، ساختار سني و جنسي، اقليم، عوامل بهداشتي منطقه و كشور نظير تعداد بيمارستان‌ها، مراكز بهداشتي و درماني و شاخص‌هاي بهداشتي، عوامل اقتصادي، اجتماعي و سياسي منطقه نظير رشد اقتصادي، فرهنگ و اعتقادات و عوامل مرتبط با ويژگي‌هاي فردي و انگيزشي پزشك نظير سن، جنس و نظام پرداخت به پزشك تقسيم مي‌شوند. نتيجه‌گيري: پزشكان به‌دلايل مختلفي در مناطق مختلف جغرافيايي كشورهاي جهان پراكنده شده‌اند. با توجه به توزيع ناهمگن پزشك در ايران، شناسايي عوامل موثر بر پراكندگي پزشكان و سپس شناسايي متغيرهاي اثرگذار بر اين پراكندگي و ميزان تاثير هر يك مي‌تواند منجر به توزيع عادلانه اين گروه از منابع بخش سلامت گردد.

Background: One of the most important inequalities of providing health services is misdistribution of human resources, especially physicians. Many factors contribute to the distribution of physicians in different regions. The present study was aimed to explore the effective factors in distributing physicians in different countries. Methods: This study is a systematic review, in which the data were gathered through literature review, online searches in multiple databases and relevant organizations’ websites. Later, the collected data were classified using content analysis method, and consequently, they were illustrated in comparative matrix. Results: The factors that influence the dispersion of the physicians are divided into 4 main groups. Firstly, Geographic and Demographic factors of the region such as, population, age, gender and climate. Secondly, Health factors of the region and the country such as, the number of hospitals, health centers and health indicators. Thirdly, Economic, Social and Political factors of the region such as, economic growth, culture and believes. And finally, the factors related to physiciansʹ characteristics and motivation such as, age, gender and the compensation system. Conclusion: There are different reasons why physicians spread in different countries’ geographical regions. Regarding the unequal distribution of physicians in Iran, identifying these influential reasons and also the factors affecting the distribution of physicians, and the impact of each one of these, can lead to a fair and equal distribution of resources of the health sector.