برآورد شاخص مقياس هم‌ارز براي خانوارهاي ايراني

Estimation of Equivalence Scale Index for Iranian Households

در مطالعات اقتصاد رفاه، اقتصاد فقر و نيز سياست‌گذاري‌هاي رفاهي، از آنجا كه بُعد خانوارهاي گوناگون متفاوت است، نمي‌توان مخارج كل خانوارها را بدون درنظرگرفتن بعد خانوار بررسي كرد. يك راه ساده براي منظوركردن بعد خانوار در تحليل رفاه استفاده از مخارج سرانه خانوار است، اما استفاده از مخارج سرانه عملاً صرفه‌جويي‌هاي نسبت به ‌مقياس را در مخارج خانوار ناديده مي‌گيرد. از آنجا كه اعضاي خانوار مي‌توانند در مصرف بسياري از كالاها و خدمات تا حدي با هم شريك شوند، هزينه‌هاي حفظ سطح رفاه خانوار، به ‌نسبت يك به يك با تعداد اعضاي خانوار، افزايش نمي‌يابد. در حقيقت، درنظرگرفتن مخارج سرانه خانوار متغيري تورش‌دار است و رفاه خانوارهاي بزرگ‌تر را نسبت به رفاه خانوارهاي كوچك‌تر كم‌تر از حد واقعي آن برآورد مي‌كند. «مقياس هم‌ارز »، راه‌حل مناسبي براي اين مسيله است و شاخصي براي مقايسه رفاه ميان خانوارها با تعداد اعضاي متفاوت فراهم مي‌آورد. مقياس هم‌ارز بيانگر اين است كه با افزايش بعد يك خانوار چه ميزان مخارج اضافي نياز است تا آن خانوار به رفاهي برابر با رفاه يك خانوار مرجع (خانوار 1 نفره) دست يابد. بر اساس بررسي انجام‌شده، مطالعه‌اي در ايران براي برآورد مقياس هم‌ارز انجام نگرفته است. هدف مطالعه حاضر برآورد مقياس هم‌ارز براي خانوارهاي شهري ايران، بر اساس برآورد تابع رفاه خانوار، با توجه به ويژگي‌هاي مختلف خانوار است. بر اين اساس، شاخص مقياس هم‌ارز براي خانوارهاي 2 - 6 نفره، مبتني بر داده‌هاي درآمد – مخارج 15010 خانوار شهري ايران، در سال 1386 محاسبه شده است. نتايج مطالعه نشان مي‌دهد كه شاخص مقياس هم‌ارز در سطوح درآمدي مختلف، متفاوت است و همراه با افزايش درآمد نسبي خانوار افزايش مي‌يابد. طبقه‌بندي JEL: I30, I31, I39.

In welfare economic studies, because of the differences among households scale, we cannot consider household expenditures without attention to this factor. A simple method to consider household scale in welfare analysis is the usage of the per capita expenditure. But, the usage of per capita expenditure ignores economies of scale. In fact, per capita expenditure is a biased variable, and undervalues the welfare of populous households. The Equivalence Scale is an appropriate solution for this problem and presents an index for welfare comparison among households with different scales. This paper tries to estimate the equivalence scale for Iranian urban households. It calculates Equivalence scale index for Iranian households with 2 up to 6 members. Income-expenditure data for 15010 urban households in 1386 is used. The results show that Equivalence Scale index in various income levels is different. In addition, it increases with the increase of relative income. JEL Classification: I30, I31, I39 Keywords expenditure, household, equivalence scale, utility, Welfare