بررسي و تحليل شمايل شناسانه نگاره " كشته شدن شيده به دست كيخسرو"

The study and analysis of iconograghy of an image The death of Shidah by Kay Khosrow

يكي از چالش هايي كه در خوانش آثار نگارگري وجود دارد تحليل نظامند مفاهيم و معناهاي اثر است. اين نوع خوانش در كنار تحليل هاي صوري مي تواند به شناخت ارزشهاي نگارگري ايران كمك بزرگي بكند. از همين رو در مكاتب مختلف، روش هايي در خوانش محتوايي اثر به صورت بنيادي پرورش يافته است و برخي از آنها در خوانش نگارگري ايران توسعه يافته اند، نقد هايي چون نقد مضموني و نقد بينامتني از اين دسته اند. يكي از اين روش هاي نو «شمايل شناسي» مي باشد كه قابليت فراواني در تحليل نظامند ابعاد مغفول اثر دارد. اين پژوهش با هدف خوانش زمينه گرايانه محتوي متون نگارگري، و نيز با هدف توسعه خوانش شمايل شناختي در نقد نگارگري ايران انجام شده است. بدين منظور نگاره «نبرد كيخسرو و شيده» مورد بررسي قرار گرفته است. از آنجايي كه اين روش نقد براساس اطلاعات اجتماعي، تاريخي، پيش متن هاي اثر و نماد شناسي دوره خلق اثر صورت مي گيرد، در مرحله اول پژوهش از طريق مطالعات اسنادي گردآوري اطلاعات شده است، سپس طي دو مطالعه تطبيقي «تركيب بندي» و «نمادهاي بصري» اثر واكاوي شده اند. شناخت اجتماع دوره يي كه نگاره در آن كار شده، مي تواند در رازگشايي اثر بسيار مهم باشد، همچنين اشراف به بن مايه-هاي پنهان داستان و شناخت فرهنگي كه داستان وابسته به آن است ، جهت خوانش تصوير و فهم درست اثر به نگرنده ياري مي رساند . اين پژوهش نشان مي دهد كه تقسيم بندي صفحه به دو سو ، همراه با تعادل رنگي ميان اجزا تشكيل دهنده اثر ، حالت گرفت و گير كه بجز در شخصيتهاي اصلي داستان ، در محيط نيز حضور دارد ، تقابل دو سپاه را تشديد كرده و تمام اين موارد حالت رزم را در صفحه ، بر خلاف رويه تصوير كه افراد كمي از دو سپاه را نشان ميدهد را تداعي مي نمايد. از سوي ديگر با تكيه بر نوشتار متن نگاره و تطبيق آن با مباني ديني و باورهاي عهد صفويه مي توان به رمزگشايي از اين اثر پرداخت و در اين راستا تشابهاتي ميان شخصيتهاي ملي ، مذهبي و تاريخي در ايران برقرار نمود.

One of existing challenges in reading a portrait miniature is assessing the meanings and concepts of the work through a systematic analysis. Such reading with superficial analysis can be helpful to know the values of the portrait miniature of Iran even better. Therefore, in various schools of art, a number of techniques are fundamentally examined in reading the contents of the works and some of them have been developed in reading portrait miniature of Iran. Content and intertexual criticims are of that kind. One of the new techniques in such field is "iconograghy" which can effectively analyse the hidden parts of the work in a systematic way. The aim of this research is reading the contents of the portrait miniature in a background level and improving the reading of iconograghy in criticizing Iranʹs portrait miniature works. The depicted image of "the battle of Kay Khosrow and Shidah" has been studied for this reason. Since such kind of criticism is based on social and historic information with some backgrounds of the work and symbols related to the same period the story written, in the first step the research has been carried out through gathering documentary information, then with some adaptation done in two different studies, "composition" and "visual symbols" of the work explored. The understanding of the atmosphere the image created during that period can be important in revealing some other dimension of the work, knowing the hidden motifs of the story and cultural understanding in which the work depend on, can help the writer to read and perceive the image better as well. The study demonstrates that the division of the page into two side and colored balance between the component parts of the work, with some complication exist in the atmosphere of the work other than the main characters of the epic, intensifying the confrontation between the two corps and all of these factors show that unlike few corps fighting with each other on the depicted image, a real battle are going on between them. On the other hand, the imageʹs content and adaptation of the work with religious principles and beliefs prevalent during the Safavid dynasty can lead us to revealing some dimension of the work and on this course some similarities among historic, religious and national characters of Iran can be drawn.