هندسه، سازوكار و تكوين ساختاري پهنه گسلي چشمه‌ني در البرز خاوري- الله‌داغ

Geometry, Kinematics and Structural Evolution of the Cheshmeh Nay ‎Fault Zone in East Alborz-Allah Dagh

پهنه گسلي چشمه‌ني با طول حدود 100 كيلومتر و روند عمومي شمال خاوري- جنوب باختري در رشته كوه‌هاي البرز- الله‌داغ قرار گرفته است. اين پهنه متشكل از گسل‌هاي بسياري ‏است كه به‌طور عمده داراي شيب زياد °85-40 به سمت شمال باختر يا جنوب خاور هستند. اين پهنه متعلق به سامانه گسلي شاهرود و داراي جنبش چپ‌بر است. شواهد ‏ريخت‌زمين‌شناسي از جمله آبراهه‌هاي منحرف شده، مخروط‌افكنه‌هاي جابه‌جا شده و نهشته‌هاي كواترنري بريده شده نشان‌دهنده پويا بودن پهنه گسلي چشمه‌ني در كواترنري هستند. ‏برونزد واحدهاي پاليوزوييك و مزوزوييك در مجاورت يا بر روي واحدهاي جوان‌تر به همراه وجود صفحات گسلي با سازوكار راندگي نشان مي‌دهند كه دست‌كم يك سازوكار ‏راندگي در بخشي از دوره تكوين ساختار اين گسل وجود داشته است. از سوي ديگر پهنه گسلي چشمه‌ني بر روي خط‌واره مغناطيسيF-431‎‏ منطبق شده است و به نظر مي‌رسد در نتيجه ‏فعاليت اين گسل پي‌سنگي تشكيل شده است. اين پهنه گسلي مرز بين دو حوضه البرز و كپه‌داغ را شكل داده و يك پهنه گسلي عادي محدودكننده حوضه است كه تغيير سازوكار داده ‏و به يك پهنه گسلي راندگي مبدل شده است. اين تغيير سازوكار به احتمال در اثر حركت بلوك ايران به طرف توران و كپه‌داغ در ترياس و يا پديده وارون شدگي در كرتاسه پسين ‏روي داده است. به دنبال تجديد سازمان در دگرشكلي ناحيه‌اي در پهنه برخورد عربي- اوراسيا در بازه 3 تا 7 ميليون سال پيش و يا در كواترنري، پهنه گسلي چشمه‌ني به يك پهنه گسلي با ‏مولفه چيره چپ‌بر مبدل شده است. ‏

The ~100km-long NE-SW Cheshmeh nay fault zone is located in Alborz-Allah Dagh Mountains. This fault zone is composed of several ‎faults with dips between 40 to 85° toward NW or SE. The Cheshmeh nay fault zone belongs to the Shahrud fault system and has a left-lateral ‎motion. Geomorphic evidence such as deflected streams, bisected alluvial fans‎‏ ‏and cut Quaternary deposits shows that this fault zone has ‎been active during Quaternary. Exposure of Paleozoic and Mesozoic formations over or in contact with younger units as well as abundant ‎thrust fault planes present in the fault zone indicate that there seems to have been a thrust faulting along the fault zone sometime during its ‎evolution. In addition, the Cheshmeh nay fault zone coincides with the F-431 aeromagnetic lineament, indicating that the fault zone is ‎supposed to be an old basement fault. Making part of the boundary between the Alborz and Kopeh Dagh basins, this fault zone was a basin-‎bounding normal fault zone which changed the kinematics into a thrust fault zone. This kinematics change resulted likely from the Iran ‎Block moving toward the Turan and Kopeh Dagh regions and/or in Late Cretaceous. Following the regional reorganization in the Arabia-‎Eurasia collision zone between 3-7 Ma and/or in Quaternary, the Cheshmeh nay fault zone became a fault zone with a dominant left-lateral ‎movement.‎