تغييرات عناصر خاكي كمياب و فرعي در طي فرايندهاي ميگماتيتي‌شدن سنگ هاي متابازيك ‏قوري، نيريز، جنوب باختر ايران

Changing Rare Earth and Trace Elements during the Migmatization of ‎the Qori Metabasic Rocks, Neyriz, SW Iran

دگرگوني ناحيه اي مرتبط با كمان در 147 ميليون سال پيش سبب شد تا سنگ هاي مافيك مجموعه قوري (جنوب پهنه سنندج- سيرجان)، دگرگوني نوع بارووين با اوج دگرگوني 700 ‏درجه سانتي‎گراد و 5/8 كيلوبار را تحمل كنند. در اثر اين واقعه دگرگوني، سنگ هاي بالا ميگماتيتي شدند. بخشي از مذاب هاي توليدشده در ميگماتيت ها توانايي جدايش يافتند و ‏گرانيتوييدهاي ترونجميتي را به صورت دايك هايي ايجاد كردند. پايداري يا ناپايداري كاني هاي دگرگوني در مرحله اوج دگرگوني و ميگماتيت زايي و توليد ترونجميت، سبب ‏كاهيدگي يا افزودگي عناصر خاكي كمياب و فرعي در آمفيبوليت ها و ترونجميت ها شد. بر اساس ضرايب توزيع عناصر نسبت به كاني هاي مختلف، عناصر خاكي كمياب سبك ‏‏(‏LREE‏) در طول ذوب بخشي آمفيبوليت ها، عمدتاً به وسيله هورنبلند، گارنت و آپاتيت؛ و در مقابل، عناصر خاكي كمياب سنگين (‏HREE‏) و ‏Y‏ به وسيله آپاتيت و گارنت كنترل ‏مي‌شده‎اند. عناصر با قدرتي يوني بالا (‏HFS‏) مانند ‏Zr، ‏Nb، ‏Ta‏ و ‏Th‏ به وسيله هورنبلند و ايلمنيت كنترل و توزيع مي شده اند. بررسي عناصر سنگ‌دوست(ليتوفيل) با شعاع يوني بزرگ ‏‏(‏LILE‏)، مانند ‏Sr، ‏Ba‏ و ‏Rb‏ نشان داد كه پلاژيوكلاز و بيوتيت عامل اصلي كنترل و توزيع اين عناصر هستند. اين شواهد پيشنهاد مي كند كه گرانيتوييدهاي ترونجميتي قوري جزو ‏ترونجميت هاي فقير از ‏Al‏ هستند كه در نتيجه ذوب بخشي گارنت- هورنبلند يك سنگ مادر آمفيبوليتي در حضور پلاژيوكلاز كلسيك پايدار ايجاد شده اند.‏

A barrovian-type metamorphism occurred in the mafic rocks from the Qori complex (South Sanandaj - Sirjan zone), because of a regional ‎arc-related metamorphism with a peak metamorphic condition of 700 °C and 8.5 kbar at 147 million years ago. As a result of the process, the ‎rocks changed to migmatite. Trondhjemitic granitoids were formed as the dike form because parts of the melts can be extracted from the ‎migmatites. Decreasing and increasing trace and rare earth elements in the amphibolites and trondhjemites were resulted of stability or ‎instability in the metamorphic minerals during peak of the metamorphism, which caused migmatization and also formation of trondhjemite. ‎Based on the partition coefficients of elements in different minerals, light rare earth elements (LREE) were mostly controlled by hornblende ‎and garnet and apatite (but not a lot) during the partial melting of the amphibolites. Related to the LREE, heavy rare earth elements (HREE) ‎and Y were controlled by apatite and garnet. Elements with high field strength (HFS), such as Zr, Nb, Ta and Th were controlled and ‎distributed by hornblende and ilmenite. Large ionic lithophile elements (LILE) such as Sr, Ba and Rb showed that plagioclase and biotite ‎were main minerals to control and distribute the elements. The evidence suggests that the Qori trondhjemitic granitoids are similar to the Al-‎poor trondhjemites, which are the result of partial melting of the garnet-hornblende from the amphibolitic protolith in presence of calcic ‎plagioclase as stable phase.‎