بررسي رخساره‌ها، محيط‌هاي رسوبي و دياژنز كربنات‌هاي بالايي سازند دالان ‏

Microfacies Analysis, Sedimentary Environments and Diagenesis of the ‎upper Carbonates of the Dalan Formation in the Persian Gulf, Iran

‏ سازند دالان به سن پرمين بالايي داراي رخساره‌هاي كربناتي با ميان لايه‌هاي تبخيري، يكي از مهم‌ترين سازندهاي مخزني گازدار در نواحي زاگرس چين‌خورده و بخش‌هاي وسيعي از ‏خليج‌فارس به شمار مي‌آيد. رخساره‌هاي مخزني به ويژه سنگ‌آهك‌هاي اُاُليتي اين سازند به طور عمده مربوط به واحد دالان بالايي است. بر اساس مطالعات رسوب‌شناسي در واحد دالان ‏بالايي در چاه مورد مطالعه هفت رخساره تشخيص داده شده است كه در كمربندهاي رخساره‌اي پهنه كشندي، لاگون و سدهاي زير آبي ماسه‌اي نهشته شده‌اند. رسوبات اين بخش در ‏يك سكوي كربناتي از نوع رمپ كم‌شيب مشابه امروزي خليج فارس تشكيل شده است. فرايندهاي دياژنزي گوناگوني بر اين واحد تاثير گذاشته است. مهم‌ترين فرايندهاي دياژنزي ‏شامل آشفتگي زيستي، ميكريتي‌شدن توسط موجودات ميكروسكوپي، نوشكلي، جانشيني، دولوميتي‌شدن، انيدريتي‌شدن، فشردگي و انحلال فشاري، سيماني‌شدن، انحلال و شكستگي ‏است. با توجه به شواهدي چون انحلال گسترده و تشكيل تخلخل‌هاي قالبي و حفره‌اي و تشكيل انواع سيمان‌هاي مربوط به محيط جوي (متيوريك) (تيغه‌اي، هم‌بعد و ...) و ترتيب تقدم و ‏تاخر فرايندها مي‌توان نتيجه گرفت كه رسوبات مورد مطالعه، پس از طي محيط دياژنز دريايي مستقيماً وارد محيط دفني نشده‌اند، بلكه دست‌كم بخش‌هايي مانند سد اُاُليتي ‏‎(Shoal)‎، ‏فرايندهاي دياژنزي محيط فراتيك آب شيرين را تحمل كرده و پس از آن دياژنز محيط دفني را پشت سر گذاشته‌اند.‏

The Dalan Formation (Upper Permian) is mainly composed of limestone and dolostone with minor evaporite interbeds. Upper carbonates of ‎the Dalan Formation constitute one of the main gas reservoirs in the Zagros fold thrust belt especially in the Fars and the Persian Gulf. The ‎upper part of the Dalan Formation consists of oolitic grainstone with high reservoir quality. Based on sedimentological studies in the upper ‎Dalan unit, seven microfacies have been recognized. This microfacies have been deposited in warm, arid intertidal, lagoon and shoal. They ‎deposited in a homoclinal ramp. Different diagenetic process affected this unit are bioturbation, micritization, neomorphism, replacement, ‎dolomitization, anhydritization, mechanical and chemical compaction, cementation, dissolution and fracturing. Based on the evidence like ‎widespread dissolution, formation of moldic and vuggy porosity and precipitation of different types of meteoric cements and based on ‎paragenetic sequences, it can be concluded that the studied interval, have not buried after the deposition, but at least some parts like oolitic ‎shoal exposed subearially and was affected by meteoric diagenesis that was followed by deep burial diagenetic environment.‎