بررسي اثر شدت هاي مختلف برداشت و فصل رويش بر تغييرات ذخاير كربوهيدرات محلول اندام هوايي گونه هاي Stipa hohenackeriana و Salsola laricina (مطالعه موردي: خشكه رود ساوه)

Effect of growth season and different harvesting intensities on soluble carbohydrate reserves changes in above ground organs of Stipa hohenackeriana and Salsola laricina (Case study: Khoshkeh Rud-e- S

تحقيق حاضر با هدف روشن ساختن اثر شدت هاي مختلف برداشت، فصل رويش و نوع گونه گياهي بر روند تغييرات ذخاير كربوهيدرات محلول دو گياه مرتعي انجام شد. براي انجام اين تحقيق از يكي از سايت هاي تحقيقاتي كه توسط مووسسه تحقيقات جنگل ها و مراتع كشور به منظور انجام طرح ملي بررسي حد بهره برداري مجاز گونه هاي مهم مرتعي در مراتع نمونه پنج منطقه رويشي ايران انتخاب و قرق شده بود، استفاده شد. بر اساس دستورالعمل طرح ملي مذكور در هر سايت از هر گونه 40 پايه انتخاب و از سال 1389-1386 سطوح برداشت شامل شاهد، 25، 50 و 75 درصد بر روي آن ها اعمال شد. نمونه‌برداري از پايه هاي گياهي تحت تيمار در 2 فصل بهار و پاييز انجام شد. اندازه گيري كربوهيدرات هاي محلول نمونه ها با استفاده از روش فنل- اسيد سولفوريك انجام شد. براي انجام تجزيه و تحليل داده ها پس از انجام تجزيه واريانس، از آزمون دانكن استفاده شد. نتايج نشان داد اثر گونه و فصل بر مقدار كربوهيدرات محلول بخش هوايي دو گونه معني دار مي باشد. هم در فصل بهار و هم در فصل پاييز گونه Stipa hohenackeriana در مقايسه با گونه Salsola laricina از مقدار ذخيره كربوهيدات بالاتري برخوردار بود ضمن آنكه در گونه اول كربوهيدرات فصل بهار در حدود 3 برابر و در گونه دوم در حدود 2 برابر مقدار آن در پاييز بود. در بررسي اثر تيمارهاي شدت برداشت بر مقدار ذخاير كربوهيدرات محلول بخش هوايي با توجه به گروه بندي آزمون دانكن، در هر دو گونه تيمار شاهد با بيش ترين مقدار كربوهيدرات در يك گروه، تيمارهاي 25 و 50 درصد برداشت با ميانگين كمتري نسبت به شاهد در گروهي جداگانه و تيمار 75 درصد برداشت با كم ترين مقدار در گروه ديگري قرار گرفت. با توجه به نتايج به دست آمده و در نظر گرفتن مسايل مديريتي مرتع اگر چه بين سطوح برداشت 25 و 50 درصد اختلاف معني داري از نظر ذخيره كربوهيدرات وجود نداشت، سطح برداشت 50 درصد را مي توان به عنوان سطح بحراني ذخاير كربوهيدرات در هر دو گونه Stipa hohenackeriana وSalsola laricina توصيه كرد.

This study was performed to clarify the effects of growth season and different harvesting intensities on changes in soluble carbohydrate reserves of Stipa hohenackeriana and Salsola laricina. The study was conducted in National Plan Site of Institute of Forests and Rangelands in Khoshkeh-Rud-e-Saveh. Fourty individuals (bases) from each species were selected and various harvesting intensities (treatments) including No harvesting (as control) and 25, 50 and 75 percent harvesting were applied from 2007 to 2010 growth seasons. Forage sampling from treated individuals was conducted in autumn and spring. Soluble carbohydrates were measured using the Phenol - Sulfuric Acid method. Data two-ways ANOVA followed by Duncan multiple comparison tests was performed to compare significant differences between treatments. Results showed that a significant effect of species and growth season on carbohydrate reserves. In both species, spring samples had higher carbohydrate reserves. Meanwhile soluble carbohydrates in organs of Stipa hohenackeriana was more than that of Salsola laricina in both seasons. Effects of harvesting intensity on soluble carbohydrate reserves of two species showed three different groups of treatment effects: no harvesting with the highest carbohydrate reserves, 25 and 50% harvesting levels with medium carbohydrate reserves, and 75% harvesting level with the lowest carbohydrate reserves. Considering the obtained results and range management issues, more than 50% harvesting level must be avoided as it damages the soluble carbohydrate reserves of the species.