سپيده يا الي...؟ خوانش انتقادي فيلم « درباره الي...»

• A critical Reading on a movie: “About Eli”

بازنمايي، بازتابي از واقعيت‌هاي جهان پيراموني نيست؛ بلكه تصويري جهت‌داده شده از واقعيت، در رابطه با متن اجتماعي و فرايندهاي ايديولوژيك جاري در جامعه است. رسانه‌ها نيز تصوير بازنمايي شده از واقعيت ارايه مي‌دهند؛ به‌ويژه زماني كه واقعيت زندگي زنان را در فيلم و سريال‌ها به تصوير مي‌كشند؛ آنچه از زنان در فيلم‌ها به تصوير در مي‌آيد، منطبق بر متن اجتماعي و ايديولوژي‌هاي پنهان در هنجارهاي اجتماعي است، هنجارهايي كه نه خنثي هستند و نه عيني؛ بلكه در راستاي منافع طبقات برخوردار از قدرت اجتماعي شكل يافته‌اند. طبيعي جلوه دادن آنچه تاريخمند است را بارت، اسطوره مي‌نامد. به نظر وي زندگي اجتماعي مملو از اسطوره‌هاست. اسطوره‌ها، نظام‌هاي معنايي‌اي هستند كه نبايستي آن‌ها را بديهي و مسلم فرض كرد، بلكه اسطوره با طبيعي جلوه دادن آنچه تاريخي است، منافع گروهي را تامين مي‌كند رويكرد تاريخمند بارت و تلاش او در جهت پرده برداشتن از منافع برخي نيروهاي اجتماعي در فرهنگ عامه قابل توجه است. با همين رويكرد، مقاله حاضر به بازنمايي زن در فيلم «درباره الي... » اصغر فرهادي مي‌پردازد تا به كشف معاني پنهان فيلم و آشكارسازي اسطوره بي‌كفايتي زن در لايه‌هاي معنايي اين فيلم برسد. در اين راستا مقاله حاضر در بخش رويكرد نظري با گذري بر مفهوم بازنمايي به شرح نظريه اسطوره بارت مي‌پردازد. سپس همچون بارت كه نشانه‌شناسي را روشي اساسي براي نقد ايديولوژيك و كشف اسطوره مي‌داند، اين مقاله نيز به تحليل نشانه‌شناختي فيلم «درباره الي...» مي‌پردازد تا اسطوره فيلم و گفتمان سازنده آن را برملا سازد.

Representation is not a direct reflection of the outside world; rather, it is a biased image of the reality related to the social context and the current ideological processes of the society. Media show a representational image of reality, especially when demonstrate the reality of women’s life in television serials. What is portrayed about women is in accord with the corresponding social context and the ideologies hidden in social norms. These norms are neither neutral nor objective. Rather, they are in harmony with the profits of those classes having social power. Naturalizing what is in essence historical, is what Barthes names it myth. According to Barthes social life is full of myths, which are meaning systems whose meaning should not be taken for granted. Myth will guarantee the group interests by naturalizing what is historical. Barthes historical approach, and his efforts on unveiling the interests of some social forces existing in the popular culture, is interesting. This article will analyze the movie “About Eli …” directed by Asghar Farhadi, using this approach in order to discover the hidden meanings of the film and unveiling the myth of “inefficiency of woman” in its different meaning making layers. The article includes two parts. In the first part considering the theory of representation, Barthes’ theory of myth is explored. In the second part, as Barthes views the semiology as a method for ideological criticism and unveiling the myth, this method is used to analyzing them movie “About Eli …” in order to unveil the myth hidden in the movie and its constructive discourse.