بررسي اثرات درآمد بر مخارج بهداشتي در ايران به روش (غير‌خطي خود رگرسيوني انتقال هموار لجستيك)

Effects of Income on Health Expenditure in Iran UsingLogistic Smooth Transition Regression Model

افزايش تقاضا براي مخارج بهداشتي و سلامت و همچنين نياز به تامين عرضه خدمات بهداشتي متناسب با تقاضاي آن در هر كشوري، زمينه مطالعات فراواني را در خصوص عوامل موثر بر تقاضاي بهداشت و سلامت فراهم آورده است. در اين مقاله كوشيده شده است تا علاوه بر بررسي اثرات غير‌خطي درآمد بر هزينه‌هاي بهداشتي (به صورت پرداخت از جيب)، تاثير ديگر متغيرها نظير شهرنشيني، سن، بيمه، شاغل بودن سرپرست خانوار، تعداد افراد شاغل و داراي درآمد و همچنين تعداد افراد زير دوازده سال و بالاي شصت سال در خانوار نيز مورد توجه و بررسي قرار بگيرد. براي نيل به اين مقصود از داده‌هاي طرح نمونه‌گيري هزينه و درآمد خانوار سال 1386 استفاده شده است. كل داده‌ها مربوط به 31277 خانوار شهري و روستايي است. الگوي اقتصادسنجي به صورت خطي و غير‌خطي مبتني بر رگرسيون انتقال هموار لجستيك (STR) برآورد شده است. يكي از مهم‌ترين يافته‌هاي اين پژوهش آن است كه مخارج بهداشتي خانوار نسبت به موقعيت درآمد يا مخارج كل (به عنوان متغير گذار) رفتاري نامتقارن نشان مي‌دهد به طوري كه ضريب اثرگذاري متغيرها بر روي مخارج بهداشتي در دو رژيم بالا و پايين درآمدي متفاوت مي‌باشد. همچنين نتايج نشان مي‌دهد مخارج بهداشتي كالايي ضروري براي خانوارها محسوب مي‌گردد، زيرا ضريب لگاريتم درآمد در تابع تقاضا، مثبت و به مراتب كوچك‌تر از يك است. به علاوه مخارج پرداختي از جيب جهت به دست آوردن خدمات بهداشتي اهميت به مراتب بيشتري در گروه‌هاي درآمدي بالا نسبت به گروه‌هاي درآمدي پايين دارد. بر اساس نتايج به دست آمده، با افزايش شهرنشيني و نيز فراتر رفتن سن افراد از شصت سال، مخارج بهداشتي آن‌ها بالاتر مي‌رود ولي اگر اعضاي خانوار تحت پوشش بيمه باشند، مخارج بهداشتي به صورت پرداخت از جيب كاهش خواهد يافت. لذا مي‌توان گفت، گسترش نظام تامين اجتماعي و نيز افزايش كارايي آن در جهت تامين هر چه بيشتر هزينههاي بهداشتي به خصوص براي خانوارهاي فقير‌تر گام مهمي است كه مي‌بايست در جهت تامين عدالت در حوزه سلامت و افزايش رفاه جامعه در كشور برداشته شود.

This paper investigates non linear effects of income on health expenditure (as out of pocket payment). The explanatory variables in health expenditure equation include urbanization, age, insurance, employment of householdʹs head, the number of people employed, earned income and the number of persons aged fewer than 12 and over 60 years in the household. Database used was chosen from the household income & expenditure surveys in 1386. Database contains 31277 rural and urban households. Linear and non-linear econometric models based on logistic smooth transition regression (STR) are estimated. One of the most important findings is that health spending shows asymmetric behavior relative to household income or total expenditure (as a transition variable) so that the impact of explanatory variables on health expenditure in the high and low income regime is different. Also the results show that health expenditure is a necessary good for households, because the coefficient of the logarithm of income in the demand function is positive and much smaller than unity. In addition, out of pocket payments for health care services in high income groups are more than low income ones. Based on the results, with increased urbanization and for high aged people (beyond sixty years of old), health expenditure increase but if family members are covered by insurance, out of pocket payment for health expenses will reduce. So, it is important to develop the social security system and increase its efficiency to cover more health expenditure, especially for poorer households which lead to justice in health areas and increase in welfare of society. Keywords: Heal