روش‌شناسي زركشي در البرهان و مقايسه آن با روش سيوطي در الاتقان

A Comparison between Zarkishiʹʹs Methodology in Al-Burhān and Soutiʹʹs in Al-Itqān

كتاب «البرهان في علوم القرآن» تاليف بدرالدين محمد بن عبدلله زركشي، يكي از با ارزش‌ترين منابع علوم قرآن مي‌باشد كه به دست ما رسيده است. كم توجهي به اين منبع علوم قرآني در ميان دانشمندان معاصر علوم قرآن، عليرغم محتواي غني آن، اهميت و ضرورت تحقيق و شناخت و معرفي اين اثر ارزشمند، به طور تخصصي و روشمندانه را بر ما روشن مي‌سازد. اين پژوهش به دنبال آن است كه به تبيين جايگاه و اهميت كتاب البرهان به عنوان يك منبع اصلي در رشته علوم قرآن پرداخته تاثيرات آن بر آثار پس از خود را بررسي نمايد. همچنين تلاش دارد تا روش زركشي در بيان نظرات و آرا مختلف وي را استخراج كرده و از اين رهگذر روش اين تفسيري وي را تبيين نمايد. نگارنده در اين مقاله پس از معرفي اجمالي مولف، گزارشي مختصر از كتاب را به منظور آشنايي هرچه بيشتر خواننده ارايه مي‌كند، سپس به بررسي تاثيرات و نحوه مطرح كردن مباحث و ترجيحات در البرهان مي‌پردازد، و سپس با مقايسه روش و محتواي اين كتاب با كتاب «الاتقان في علوم القرآن» سيوطي، در نهايت طرح پيشنهادي خود را درباره چينش انواع ذكر شده در كتاب البرهان از ديدگاه و منظري نو و در قالبي جديد بيان مي‌كند.

Authored by Badr al-D?n Muhammad ibn ʹAbdull?h Zarkishi, Al-Burh?n fi ʹUl?m al-Qur?n is one of the most valuable resources of Quranic sciences we have to hand. Ignored by the contemporary scholars of Quranic sciences, though it has noteworthy content, the importance and necessity of methodologically introducing it in a specialized way-as can be considered novel- prepare an overview on the book. Among the current research findings, it is first worthy of mentioning that Al-Burh?n possesses an authority as a main Quranic resource that has in/directly influenced others written thence. As the second point, just to depict various ideas, Zarkishi creates an anonymous debate between ideas so to refute or prove them. The author, having en passant introducing the book author, provides readers with a succinct outline of the book; then deals with its impact on and mode of content set-forth and preferences in Al-Burh?n. And he compares Al-Burh?n with Al-Itq?n. Lastly, he puts forward his proposal concerning Al-Burh?n’s arrangement of content mentioned-above in both innovatory style and framework.