شكل‌گيري و توسعه ميان‌رشته‌اي‌ها در آموزش عالي: عوامل و الزامات

Formation & Development of Interdisciplinary in Higher Education: the Key Factors and Requirements

محوريت دانش در حيات اجتماعي، پيچيدگي مسايل و نيازهاي جامعه، انتظار خدمات اجتماعي و نوآوري و كارآفريني علمي از دانشگاهها، مساله گشايي و غني سازي وظايف آموزشي و پژوهشي، توسعه و گسترش فعاليتها و رشته‌هاي ميان‌رشته‌اي را به يك ضرورت راهبردي در آموزش عالي و نظام دانشگاهي تبديل كرده است. در نيم قرن اخير، گسترش و توسعه فعاليتهاي آموزشي و پژوهشي ميان‌رشته‌اي دستاوردها و نتايج مناسبي براي نظام آموزش عالي، دانشگاهها، صنعت و جامعه در كشورهاي توسعه يافته داشته است. علاقه‌مندي و تمايل دانشگاهها، صنايع، دولت، استادان، محققان و دانشجويان به طراحي و اجراي فعاليتها و رشته‌هاي ميان‌رشته‌اي يكي از مهمترين دستاوردهاي فعاليتهاي ميان‌رشته‌اي در نظام دانشگاهي و آموزش عالي است. در آموزش عالي و نظام دانشگاهي ايران، شكل‌گيري و توسعه فعاليتها و رشته‌هاي دانشگاهي ميان‌رشته‌اي نسبت به اهداف و برنامه، توفيق چنداني نداشته است. در راستاي جبران عقب ماندگي‌هاي گذشته و فراهم كردن شرايط مطلوب براي شكل‌گيري و توسعه ميان‌رشته‌اي‌ها، هدف اصلي اين مقاله شناسايي عوامل و الزامات كليدي براي شكل‌گيري و توسعه فعاليتهاي دانشگاهي ميان‌رشته‌اي، است. براي انجام اين پژوهش، از روش تحقيق كيفي تركيبي شامل مرور اسناد، فراتحليل يافته‌هاي پژوهشهاي ديگر و پيمايش محدود، استفاده شده است. در نهايت، با جمع‌بندي تحقيقات انجام شده، شش عامل عمده و دوازده الزام كليدي براي شكل‌گيري و توسعه فعاليتها و رشته‌هاي دانشگاهي ميان‌رشته‌اي، استخراج و ارايه شده است.

Knowledge-oriented social life, society needs and problems complexity, expectation from universities for social services, innovation and academic entrepreneurship, problem-solving, and enriching education and research activities have transformed interdisciplinary activities development to strategic necessity in higher education. In recently half-century, interdisciplinary activities have had suitable outcomes and results for higher education system, industry and society. One of the most important interdisciplinary activities outcomes is inclination for designing and carrying out interdisciplinary activities by universities, industries, government, faculties, researchers and students. Iranʹs higher education and university system, the development of academic interdisciplinary towards defined goals and plan, so much success has not. With due consideration to importance and necessity of the interdisciplinary activities and existing challenges, by mixed qualitative research method, were investigated and analyzed why, what and how of interdisciplinary activities and its success factors and development requirements in universities. Finally, based on the study, six main factors and twelve key requirements for formation, growth and development of the interdisciplinary in higher education is derived and explained.