تبيين و بررسي روش‌شناسي عابد الجابري در علوم اجتماعي

An Inquiry into ʹʹAbid al-Jabiriʹʹs Methodology in the Social Sciences

مسيله اصلي اين نوشتار، بررسي روش‌شناسي محمد عابد الجابري، متفكر و نوانديش معاصر عربي است. با توجه به تاثيري كه وي بر فرهنگ عربي ـ اسلامي معاصر در كشورهاي عربي داشته است، هدف از انجام اين پژوهش بازخواني روش او براي فهم ريشه‌هاي انديشمندي او و لوازم و دلالت‌هاي افكار او در ساحت‌هاي گوناگون فكري است. روش انجام اين پژوهش، تحليلي ـ عقلي است. در اين نوشتار، نخست به زمينه‌هاي وجودي روش‌شناسي و سپس به مباني نظري روش‌شناسي پرداخته‌ايم و در ادامه، ابعاد مختلف روش‌شناسي او را توضيح داده‌ايم و به اين نتيجه رسيده‌ايم كه جابري در ارايه انديشه‌ها و ديدگاه‌هاي خود از روشي تلفيقي بهره مي‌گيرد و پيروي از روش هرمنوتيك فلسفي در آثار او نمايان است. در پايان نيز كوشيده‌ايم به برخي كاربردها و دلالت‌هاي روش‌شناسي او اشاره كنيم.

The present paper is mainly concerned with the methodology of Mohammad ʹAbid Al-Jabiri, a contemporary Arab thinker and intellectual. Regarding his effect on modern Arabic - Islamic culture in Arab countries, this paper tries to investigate his method and understand the origins of his way of thinking and the prerequisites and indications of his views in different intellectual realms. The research uses a analytical-rational method. The existential backgrounds, theoretical principles, and different aspects of his methodology were explained. The research concludes that Jabiri uses an integrative method in exploring his thoughts and viewpoints and clearly follows a hermeneutic philosophical method in his works. Finally, some of the applications and indications of his methodology are mentioned.