وجوه اشتراك و شباهت درديدگاه‌هاي معرفت‌شناختي ملاصدرا و هوسرل

The Similarities and Likenesses of the Epistemological Views of Mulla Sadra & Husserl

هوسرل و ملاصدرا دو فيلسوفي هستند كه با وجود تفاوت در نظام فكري به مسيله تيقّن و ماهيت آن پرداخته‌اند. هوسرل با طرح فروكاهش‌ها و اپوخه و ملاصدرا با طرح مسيله «اتحاد عقل و عاقل و معقول» راه رسيدن به يقين و كيفيت يقين را شرح داده‌اند. در اين نوشتار به وجه اشتراك ميان اين دو فيلسوف از اين جنبه معرفت‌شناختي پرداخته شده است. ملاصدرا با طرح ديدگاه «اتحاد عقل و عاقل و معقول»، پراهميت جلوه دادن فاعل انساني در مسيله شناخت، مجرد دانستن علم و نفس و عدم غيبت مجردات از يكديگر، معناي ويژه‌اي از يقين را ارايه داده كه تا پيش از او مطرح نشده است. البته در اين معناي يقين نبايد جايگاه علم حضوري و ابتناي علم حصولي بر علم حضوري را فراموش كرد. همين معناي يقين در آثار هوسرل نيز مشاهده مي‌شود. وي آگاهي را ساحت سه‌جانبه فعل آگاهي، اگو و متعلق آگاهي مي‌داند كه با عقل، عاقل و معقول همخواني دارد و اين سه امر در انديشه هوسرل در اتصاف با يكديگر قرار مي‌گيرند. هوسرل چونان صدرالمتالهين نقش فاعل شناسا را به عنوان نقطه مركزي مي‌پذيرد و از آن به عنوان «اگوي استعلايي» ياد مي‌كند.

Husserl and Mulla Sadra are two philosophers who, despite their ideological differences, have dealt with the problem of certainty and its nature. Propounding “reductions” and “epoche” by Husserl and the question of “union of intellect, intelligent and intelligible” by Mulla Sadra, they have described the way to achieve certainty and its quality. In this paper, we have dealt with the similarities of these two philosophers epistemologically. Propounding the theory of the union of intellect, intelligent and intelligible and also showing the importance of human agency in understanding; regarding knowledge and soul as non-corporal things and all of the non-corporals are present for each other; Mulla Sadra has offered a special meaning from certainty that has no precedent. Of course, it should not be forgotten the place of intuitive knowledge and dependence of conceptual knowledge on it in this meaning of certainty. This meaning of certainty can be seen in Husserl, too. He corresponds the act of consciousness, ego, and object of consciousness to the intellect, intelligent and intelligible. Husserl like Mulla Sadra accepts the role of knowing agent as the focal point and refers to it as “transcendent ego”. Key words: Immediate knowledge, Axioms, The union of intellect, intelligent and intelligible, Phenomenology, Knowing agent and its object.