گونه‌شناسي روش‌هاي تفسيري امام علي(ع) نزد اهل سنت

The Typology of Imam Aliʹʹs Methods of Interpretation in the Suniʹʹs Tradition

تفسير به معناي بيان معاني آيات قرآني و كشف مقاصد و مداليل آن، از نخستين اشتغالات علمي مسلمانان است و از عصر نزول قرآن شروع شده و تا امروز ادامه دارد. از نظر تاريخي مفسرين به طبقاتي تقسيم مي‌شوند كه مهمترين آن ها؛ طبقه نخست يعني صحابه پيامبر اكرم(ص) مانند: علي(ع)، ابوبكر، عمر، عثمان، ابن عباس، عبد الله بن عمر، ابي بن كعب، ابن مسعود و... مي‌باشند. يكي از علل اهميت اين طبقه و تفسيرهايش درك محضر پيامبر(ص) و بهره‌مندي از ايشان در بيان قولي و عملي قرآن كريم است. هر چند، به سبب تضارب اقوال و تفاسير منسوب به اين طبقه، بايد در كل نسبت به تفاسير آن‌ها احتياط كرده و به صرف انتساب تفسيري به يك صحابه (خواه مرفوع و خواه موقوف)، آن را تفسيري منسوب به پيامبر (ص) ندانست. مقاله حاضر به روش كتابخانه‌اي و ابتدا بر اساس منابع تفسيري و حديثي اهل سنت و سپس براي اتمام فايده منابع شيعي به اين پرسش اصلي مي‌پردازد كه روش‌هاي تفسيري امام علي (ع) از بارزترين مفسّرين اين طبقه، چه بوده است؟ اميد است با اين مقاله، گامي نه چندان بزرگ در مسير شناخت و معرفي بزرگ مرد تاريخ اسلام و نقش حياتي ايشان در تبيين و تفهيم معاني قرآن و قالب‌ريزي روشمند تفسير قرآن برداشته شود و همچنان جايگاه والاي اين امام همام تعظيم و تكريم گردد.

Interpretation, that is expressing the meaning of Quranic verses and discovering its purposes and objectives, was the first scientific occupation of Muslims and began from the time of the Quran’s Revelation. Historically and methodologically, commentators are divided into several categories the most important of which is the first generation known as the generation of companions such as Ali (pbuh), Omar, Othman, Ibn-Abbas, Ibn-Masood, and so on .One of the causes of importance of this class and their interpretation is their experiencing the companionship of the Prophet and learning the Quran from him practically and verbally. However, due to Interpretations attributed to this class, caution should be exercised when referring to them as the prophetic interpretation. The present study is library-based and initially according to Sunni Hadith sources and then based on Shiite sources answers this question: “What was the interpretative method of Ali (pbuh) as the main commentator of this generation?” It is hoped that this study will help popularize this great man of Islam and also respect his vital role in clarification and interpretation of the Holy Quran.