اخلاق پزشكي در ميان طبيبان ايراني و بازتاب آن در متون ادب پارسي

Medical Ethics among Persian Physicians and Its Reflection in Persian Literary Texts

«اخلاق پزشكي» دانشي ميان رشته اي است كه موضوع آن مسايل و مباحث اخلاقي در حوزه علوم پزشكي است و در شاخه هاي مختلف علوم پزشكي به عنوان حرفه، پژوهش هاي پزشكي و سياستگذاري نظام سلامت مطرح هستند. محتواي اين مباحث از رشته هاي گوناگون دانش و معرفت بشري به اخلاق پزشكي وارد شده و در شكل گيري اين حوزه از دانش دخيل بوده اند. در اين ميان، فلسفه اخلاق، حقوق، الهيات، فقه، ادبيات، جامعه شناسي، روان شناسي، اقتصاد و تاريخ، تاثير و نقش بيشتري داشته اند. اين شاخه از معارف بشري همچون ديگر مفاهيم در متون فارسي جايگاه ويژه اي دارد. از اين جهت در اين مقاله بازتاب اخلاق پزشكي در اين متون كاويده مي شود چرا كه اخلاق يكي از زمينه‌هاي اصلي فرهنگ زبان فارسي است و بسياري از اين متون منعكس كننده علم و فلسفه آن مي باشند. علم پزشكي در متون ادب فارسي از تقدس ويژه اي برخوردار بوده است. هدف از تحقيق حاضر، يافتن بازتاب اخلاق پزشكي ميان طبيبان ايراني، در متون دسته اول فارسي است و مولفان بر اساس روش استقرايي مي-كوشند، نشان دهند كه متون فارسي نه تنها سرشار از پندها و اندرزهاي اخلاقي است كه بخشي از آن، دربرگيرنده ويژگي هاي اخلاقي طبيبان است. در سفارش هاي بزرگان ادب فارسي مي‌توان نوع نگاه و انديشه آنان را در باب اخلاق پزشكي بررسي كرد و نتيجه اخلاقي مورد نظر را بر مبناي آداب و سنن و عقيده شاعران و نويسندگان به دست آورد. خوانش اين متون نشان مي دهد كه اخلاق طبيب در خلقيات و روحيات او جمع مي گردد و در اين باب علاوه بر حسن برخورد با بيمار و اخلاق حسنه اي همچون رازداري و امانت و درستكاري، به رابطه متقابل پزشك و بيمار توجه زيادي شده است.

Medical ethics is an interdisciplinary science which proceeds to morality issues and subject matters in the field of medical sciences. Medical ethics is also considered in different branches of the medical sciences including professions, medical researches and health system policy making. Several fields of human knowledge and insight including philosophy, law, sociology, psychology, economics and history contribute to the content of this topic. The medical ethics has been widely issued in the Persian literature. The aim of the present study was to explore reflection of the medical ethics among the Persian physicians using the first class Persian texts. Accordingly, Persian texts were not only filled with the ethical advices, but also included ethical characteristics of the physicians. Furthermore, these texts reveal that physician’s morality aggregates in his temperament and mentality. Moreover, the patient-physician relationship as well as issues such as secrecy, honesty and uprightness has been widely discussed in the Persian texts.