اثر زمان كاشت بر ساختمان برگ پرچم و عملكرد دانه ژنوتيپ هاي برنج در خوزستان

Effect of planting time on the flag leaf anatomy and grain yield of rice genotypes in Khuzestan province

اين پژوهش به منظور بررسي اثر زمان كاشت بر ريخت شناسي برگ پرچم (تعداد روزنه ها در واحد سطح، سطح و قطر روزنه‌ها، سطح دستجات آوند ي بزرگ، كوچك، چوب و آبكش) در ژنوتيپ‌هاي برنج و در شرايط اقليمي خوزستان به مدت يك سال (89-1388) در ايستگاه تحقيقات كشاورزي شاوور - اهواز به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. عامل اصلي زمان كاشت در سه سطح (25 اسفند، 25 فروردين و 5 خرداد) و عامل فرعي شامل ژنوتيپ هاي برنج؛ گرده زنجان و سه رقم محلي هويزه، حمر و گرده رامهرمز (متحمل به گرما)، چهار ژنوتيپ خارجي (دلار، N22، CR547-1-2-3 و IR1567-228-3-3) و دو لاين 7 و 13 بودند. نتايج نشان داد كه ژنوتيپ هاي حمر در زمان كاشت 5 خرداد و IR1567-228-3-3 در زمان كاشت 25 اسفند به ترتيب با 1366 و 786 تعداد داراي بيشترين و كمترين تعداد روزنه در واحد سطح (ميلي متر مربع) بودند. بيشترين و كمترين قطر و سطح روزنه به ترتيب مربوط به ژنوتيپ N22 در زمان كاشت 5 خرداد (قطر3/30 ميكرومتر و سطح 5/484 ميكرومتر مربع) و ژنوتيپ گرده رامهرمز در زمان كاشت 25 فروردين (قطر6/13 ميكرومتر و سطح 9/97 ميكرومتر مربع) بود. بيشترين سطح دستجات آوندي بزرگ مربوط به لاين 13 در زمان كاشت دوم با 5/13484 ميكرومتر مربع و كمترين سطح مربوط به ژنوتيپ دلار با 6/5267 ميكرومتر مربع در زمان كاشت سوم بود. بيشترين و كمترين سطح دستجات آوندي كوچك نيز به ترتيب مربوط به ژنوتيپ هويزه در زمان كاشت 25 اسفند (5/2011 ميكرومتر مربع) و ژنوتيپ دلار در زمان كاشت 25 فروردين (2/321 ميكرومتر مربع) بود. بالاترين مقدار عملكرد دانه از ژنوتيپ IR1567-228-3-3 (7/2089 كيلوگرم در هكتار) در كشت زمستانه و از ژنوتيپ هاي هويزه (1/4898 كيلوگرم در هكتار) و حمر (4/4804 كيلوگرم در هكتار) در كشت بهاره بدست آمد.

To study the effect of planting time on the flag leaf anatomy (stomata number, stomata diameter and surface, large and small vascular bundles surface, xylem, and phloem) of rice genotypes in Khuzestan climate a field experiment was conducted as split plot arrangements in randomized complete blocks design with three replications, in Shavoor agricultural research station 70 km north of Ahvaz, Iran, in 2010-2011. The main plots was planting time in three levels (15 March, 14 April and 26 May 2011) and the sub-plots comprised of rice genotypes; Gerde Zanjan and 3 local genotypes namely Hoveizeh, Hamar, and Gerde Ramhormoz (tolerant to heat), 4 foreign genotyes (Dollar, N22, CR547-1-2-3 and IR1567-228-3-3) and two breeding lines; No. 7 and 13. Results revealed that, for all the evaluated traits, there was a significant effect of planting time, genotype and the interaction of genotype × planting time. Hamar genotype in 26 May and IR1567-228-3-3 in 15 March had the highest and least numbers of stomata with averages of 1366 and 786, respectively. Maximum and minimum stomata diameter and surface were observed for genotype N22 in 26 May (diameter 30.3 ?m and surface 484.5 ?m²) and Gerde Ramhormoz in 14 April (diameter 13.6 ?m and surface 97.7 ?m²), respectively. The highest large vascular bundles surface was recorded for line No. 13 in second planting time with average of 1348.5 ?m² and the lowest large vascular bundles surface belonged to Dollar with average of 5267.6 ?m² in 26 May planting time. Maximum and minimum small vascular bundles surface belonged to Hoveizeh in 15 March with average of 2011.5 ?m² and Dollar in 14 April with average of 321.2 ?m², respectively. IR1567-228-3-3 (2089.7 kg.ha-1) in had the highest grain yield in 15 March and Hoveizeh (4898.1 kg.ha-1) in 14 April and Hamar genotypes (4804.4 kg.ha-1) in 26 May planting times had the highest grain yields.