تجزيه و تحليل اثر متقابل اكوتيپ× مكان در اكوتيپهاييونجه مناطق سردسيري

Analysis of ecotype × location interaction in cold-region alfalfa ecotypes

به منظور گزينش اكوتيپ‌هاي برتر يونجه مناطق سردسيري و تعيين پايداري عملكرد، آزمايشي طي سال‌هاي 87-1384 در13 ايستگاه تحقيقات كشاورزي با استفاده از 17 اكوتيپ يونجه در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار به اجرا درآمد.در اين پژوهش از روش اَمي (AMMI) (تجزيه توام اثرهاي افزايشي جمع پذير و اثرهاي متقابل ضرب پذير) براي تجزيه اثرهاي متقابل اكوتيپ× مكان استفاده شد. بر اساس نتايج به دست آمده اثرهاي متقابل اكوتيپ× مكان معني دار بودند و بر اساس عملكرد علوفه خشك، دو مولفه اصلي اول 6/65 درصد و بر اساس ارتفاع گياه دو مولفه اصلي اول 7/67 درصد از مجموع مربعات اثر متقابل اكوتيپ×مكان را تبيين كردند. با ترسيم مولفه اصلي اول در مقابل مولفه اصلي دوم و همچنين محاسبه مقدار پايداري AMMI (ASV) مشخص شد كه بر اساس عملكرد علوفه خشك، اكوتيپ صدقيان، پايدارتر بوده و بر اساس ميانگين عملكرد علوفه خشك، اكوتيپ‌هاي ملك كندي ومهاجران بالاترين عملكرد كل را داشتند. از نظر ارتفاع بوته نيز اكوتيپ قره آغاج پايدارترين اكوتيپ براي تمام مكان‌هاي مورد آزمايش و اكوتيپ گله‌‌باني بيشترين ميانگين ارتفاع بوته را داشت. اكوتيپ‌هاي با عملكرد بالاتر و پايدارتر براي هر منطقه به تفكيك مشخص گرديدند. به طور كلي اكوتيپ‌ مهاجران در مناطق تبريز، خوي، زنجان، سنندج، شهركرد، گلپايگان و همدان بيشترين ميانگين عملكرد علوفه خشك و اكوتيپ گله‌باني در مناطق اصفهان، تبريز، خوي، كرج و مشهد بالاترين ارتفاع بوته را داشتند.

To study the yield stability and to select superior cold-region alfalfa ecotypes, this study was conducted with 17 ecotypes at 13 research stations in 2005-2008 growing seasons. For each location, a randomized complete block design with three replications was used. For further analysis and undesrtanding an AMMI analysis (additive main effects and the multiplicative interaction effects) was employed. The ecotype?location interaction was significant. Based on dry forage yield (65.6%) and plant height (67.7%) of the sum of squares of ecotype×location interaction were explained by the first two interaction principal components. Biplot of the two first principal components and AMMI stability value on 17 ecotypes and 13 locations showed that Sadaghian ecotype was the most stable ecotype and Malekandi and Mohajeran had the highest dry forage yield. For plant height, Gharehaghaj ecotype was the most stable and Galebani had the tallest plant height. Ecotypes with high and stable dry forage yield were identified in each location.