تنوع ژنتيكي ژنوتيپ هاي گندم دوروم از نظر صفات زراعي تحت شرايط ديم

Study of Genetic Variation in Durum Wheat Genotypes for Agronomic Traits under Rainfed Conditions

تنوع ژنتيكي صفات زراعي در 16 ژنوتيپ گندم دوروم و روابط آنها با عملكرد دانه در شرايط ديم، در ايستگاه تحقيقاتي مركز تحقيقات كشاورزي ايلام در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار مورد ارزيابي قرار گرفتند. صفات زراعي شامل ارتفاع بوته، طول پدانكل، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در متر مربع، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت بودند. نتايج اين پژوهش نشان داد كه ژنوتيپ هاي مورد مطالعه از نظر صفات مورد بررسي تحت شرايط ديم، اختلاف معني داري با يكديگر دارند. رگرسيون گام به گام نشان داد كه صفات تعداد سنبله در متر مربع، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته حدود 75 درصد از تغييرات عملكرد دانه را در شرايط ديم توجيه مي نمايند. بر اساس تجزيه عليت اثر مستقيم تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه بر عملكرد دانه تحت شرايط ديم مثبت و بالا مي باشد. تجزيه خوشه اي داده ها ژنوتيپ ها را در سه گروه قرار داد. مقايسه ميانگين صفات در گروه هاي حاصله نشان داد كه ژنوتيپ هاي موجود در گروه دوم، بيشترين ميزان عملكرد دانه، تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه را دارند و براي اهداف به نژادي در شرايط ديم قابل استفاده مي باشند.

To evaluate genetic variation for some yield related traits in 16 durum wheat genotypes under rainfed conditions an experiment based on randomized complete block design (RCBD) with four replications was conducted at the Agricultural Research Station of Ilam, Iran, during growing season of 2006-2007. Traits under study were: plant height, peduncle length, spike length, grains per spike, 1000 grain weight, spike per m2, grain yield, biological yield and harvest index. The results showed that genotypes were significantly different as to the traits studied. The step-wise regression indicated that 75 percent of variation in grain yield under drought stress is explained by spike per m2, 1000 grain weight and plant height. Path analysis of coefficients showed that the direct effects of number of spike per m2 and 1000 grain weight on grain yield were high and positive. According to cluster analysis the genotypes were classified into 3 clusters. Mean comparisons of traits indicated that genotypes belonging to group 2 were superior in grain yield, spike per m2 and 1000 grain weight which are important traits durum wheat breeding programs to be considered in drought stress