توسعه شهري مبتني بر تركيب كاربري‌ها؛ مروري بر ادبيات دانشگاهي آن در ايران

Urban-Mixed use development; A Professional Literature Review

توسعه شهري مبتني بر تركيب كاربري ها دو سه دهه اي است كه به يكي از مهمترين پارادايم هاي برنامه‌ريزي شهري در كشورهاي آمريكاي شمالي و اروپايي تبديل شده است. اين رويكرد از بين مفاهيم جديد توسعه شهري نظير نوشهرگرايي, توسعه پايدار, ارتقا رقابت پذيري كاربري هاي شهري و رشد هوشمند شهري, توليد شده است. با نگاهي به طرح هاي توسعه شهري كه براي بسياري از شهرهاي كشور به ويژه كلان شهرها تهيه شده است مي توان اذعان نمود كه تبيين نظري و متدولوژيك اين پارادايم در ادبيات دانشگاهي توسعه شهري ايران بسيار كمرنگ بوده است. همين موضوع, با هدف مشخص نمودن جايگاه رويكرد مذكور در ادبيات برنامه ريزي و توسعه شهري كشور و تبيين زمينه هاي بومي سازي آن, مبناي مساله شناسي اين مقاله را تشكيل داده است. براي اين منظور اجزا و محتواي 135 مقاله فارسي كه در زمينه برنامه-ريزي و توسعه شهري تهيه و به چاپ رسيده اند, از طريق روش تحقيق توصيفي-تحليل محتوا و به كمك نرم افزار SPSS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. نتايج نشان دادند كه جايگاه رويكرد جديد تركيب كاربري هاي شهري در ادبيات دانشگاهي ايران بسيار نوپاست و به تازگي در كانون توجهات قرار گرفته است. همچنين پژوهشگران و گروه هاي درگير در مسايل برنامه ريزي و توسعه شهري, تا كنون سهم متفاوت اما ناچيزي در توسعه ادبيات اين رويكرد در داخل داشته اند و بيشترين سهم در اين خصوص مربوط به پژوهشگران شهرساز و بعد جغرافي دانان بوده است. تحليل محتواي مقالات به روشني آشكار ساخت كه بيشتر پژوهشگران اگرچه به طور مستقيم به مباحث مربوط به رويكرد توسعه شهري مبتني بر اختلاط كاربري نپرداخته اند اما از لابلاي مطالب آنها مي توان ضرورت به كار گيري رويكرد توسعه مذكور را در نظام برنامه-ريزي و توسعه شهري كشور پيدا نمود.

Urban mixed-use development has been one the important urban planning paradigms in North American and European cities. This approach has been emerged from the new urban planning theories such as new urbanism, smart growth and sustainable development. At a glance to urban plans which have been produced for our metropolitans we can find that the theorical and methodological explanation of this paradigm has been paled in domestic literature. This issue made the platform of the article in order to characterize approach of urban mixed-use development in domestic urban development literature. Thus, components and contexts of 135 correlate Persian articles in a professional literature review process have been analyzed. Contents analysis method has used for the process and SPSS software used too in order to make the results more clear. The results showed that this approach was very mint in the literature and researchers have newly focused on that. It found that among the correlate articles the ratio of mixed use works was very low. Also the results showed that divers field of study has defray to mixed use development in which urbanism and geographers have more slice. At the end it clarified that utilizing urban mixed use development is really needful.