بررسي ميزان شيوع و عوامل موثر در تغيير روش‌هاي پيشگيري از بارداري

Investigating prevalence rate and effective parameters on switching contraceptive methods

مقدمه: تغيير در روش پيشگيري از بارداري، با ايجاد تغيير در ميزان محافظت زنان در برابر پيشگيري از بارداري، آن‌ها را در معرض خطر حاملگي ناخواسته قرار مي‌دهد. فلذا اين تحقيق با هدف تعيين ميزان شيوع و عوامل موثر در تغيير روش‌هاي پيشگيري از بارداري در زنان مراجعه‌كننده به مراكز بهداشتي درماني شهر تبريز انجام گرديد. روش: اين پژوهش يك مطالعه توصيفي- تحليلي از نوع مقطعي بود كه برروي 861 زن در سنين باروري (49-15) صورت پذيرفت. جامعه پژوهش زنان در سنين باروري مراجعه‌كننده به مراكز بهداشتي- درماتي شهر تبريز بود كه به روش تصادفي منظم براي شركت در مطالعه نمونه گيري شده بودند، اطلاعات توسط پرسشنامه پنج قسمتي محقق ساخته گرد آوري شد. روايي آن به صورت محتوي و پايايي آن با استفاده از روش آزمون مجدد (86/0=r) تعيين گرديد. پرسشنامه براساس عوامل موثر در تغيير روش‌ها از 5 قسمت: مشخصات دموگرافيك، سابقه طبي و باروري، عوارض جانبي روش پيشگيري، نارضايتي از روش پيشگيري و عوامل موثر در انتخاب روش جديد و يا ادامه روش قبلي پيشگيري از بارداري تشكيل يافته بود. از روش مصاحبه حضوري براي تكميل پرسشنامه استفاده شد. داده هاي به دست آمده در دو سطح آمار توصيفي و استنباطي با استفاده نرم‌افزار SPSS v.13 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: ميانگين سن زنان 31/32 سال بود. ميزان شيوع تغيير روش‌هاي پيشگيري از بارداري 8/16% برآورد شد. نتايج نشان داد تجربه عوارض جانبي در روش‌هاي هورموني (01/0=p) و كاندوم (001/0=p) با تغيير روش‌هاي پيشگيري از بارداري ارتباط آماري معنادار دارد، ولي اين ارتباط در مورد روش آي يو دي معنادار نمي باشد (77/0=p). تغييرات خلقي شايع‌ترين عارضه روش‌هاي هورموني، افزايش حجم خون قاعدگي شايع‌ترين عارضه آي يودي و حساسيت واژينال شايع‌ترين عارضه كاندوم عنوان بود. همچنين نتايج نشان داد نارضايتي از روش‌هاي هورموني (001/0 > p)، كاندوم (001/0 > p) و طبيعي (01/0=p) با تغيير روش‌هاي پيشگيري از بارداري ارتباط آماري معنادار دارد، ولي اين ارتباط در مورد روش آي يو دي معنادار نمي باشد (19/0=p). فراموشي مصرف قرص بيشترين عامل نارضايتي روش‌هاي هورموني، ترس يا سابقه دفع خودبه‌خودي آي يو دي بيشترين عامل نارضايتي آي يودي، كيفيت پايين وسيله ارايه شده از سوي مراكز و در نتيجه عدم تمايل همسر به استفاده از آن بيشترين عامل نارضايتي كاندوم و ترس از شكست روش و يا سابقه مثبت شكست بيشترين عامل نارضايتي روش‌هاي طبيعي بود. نتيجه‌گيري: عوارض جانبي روش‌هاي پيشگيري از بارداري و نارضايتي از آن‌ها دو عامل موثر در تغيير روش‌هاي پيشگيري است، در بسياري موارد فراهم‌كنندگان خدمات بهداشتي مي توانند با ارايه آموزش هاي كافي در مورد عوارض جانبي، تجويز روش براساس محدويت ها و قابليت هاي منحصر بفرد مددجويان و به عبارتي مددجو محور بودن خدمات و از طرف ديگر ارتقاي كيفيت وسايل ارايه شده به افزايش طول مدت استفاده از روش‌هاي پيشگيري و در نتيجه افزايش اثربخشي آن‌ها اميدوار باشند.

Introduction: A change in the method of contraception result to changing in womenʹs protection against pregnancy and they may encountered with unwanted pregnancy, therefore this study performed with aim determine of prevalence rate and effective parameters on switching contraceptive methods in women referred to health centers in the Tabriz. Method: This study was a descriptive - analytical and a kind of cross- sectional that performed on 861 women in the ages of fertility (15-49). The research population was women in the ages of fertility that sampled by systematic random. The data were gathered by the researcher made five-part questionnaire. The value of questionnaire was gauged by content validity and test-re-test reliability(r=0.86). The questionnaire based on the factors in switching of methods was formed in 5 parts: demographic characteristic, medical and fertility history, side effects of contraceptive methods, dissatisfaction of contraceptive method, and effective factors the choice of a new method or continue the previous method of contraception. Face-to-face interview was used to complete the questionnaire. The data analyzed at two levels of descriptive and inferential statistics by software of SPSS v.13. Results: The mean age of women was 31/32 years. The prevalence rate of contraception methods switching was 16.8 percent. The results showed significant relation between the experience of side effects in hormonal methods (P=0.01) and condom method (P=0.001) by switching of the contraceptive methods. The most common side effect was mood changes for hormonal methods, an increased in volume of menstrual blood for IUD method, and vaginal sensitivity for condom method. Also the results showed significant relation between the dissatisfaction of hormonal methods (P < 0.001), condom method (P < 0.001) and traditional methods (P=0.01) by switching of the contraceptive methods. The most common dissatisfaction factor was forgetting of consumption for hormonal methods, fear of IUD fending off or having experimentation about it for IUD method, low quality of product result to lack of husbandʹs desire in use for condom method and fear of fair in contraceptive method or having experimentations about it for traditional methods. Conclusion: Side effects of contraceptive methods and dissatisfaction of methods are the two effective factors in switching of contraceptive methods. In many cases health services providers can hope to long using of contraceptive and the effectiveness of their by providing sufficient education about the side effects, prescribing methods according to limitations and unique characteristics of clients and being of services in form of client-centered.