تعامل مولانا جلال‌الدين بلخي با نهادهاي سياسي قدرت در قونيه

Rumi’s Interaction with the Political Institutions of Power in Konya

چرايي همدلي و همراهي مولانا جلال‌الدين محمد بلخي با حاكمان سلجوقي و دست‌نشاندگان مغول در آناتولي درخلال غارت پايتخت خلافت اسلامي، پرسشي است كه ذهن بسياري از دوستداران مولانا را به خود مشغول كرده است. مسيله اين مقاله بررسي رفتارهاي سياسي اين فقيه و عارف پرنفوذ قونيه و تبيين مباني نظري اين رفتارهاست. براي تبيين مسيله، رفتارهاي سياسي مولانا را براساس اسناد تاريخي در سه سطح بررسي كرده‌ايم: الف) توصيف ساختار قدرت در قونيه و گزارشي از روابط مولانا با سياستمداران؛ ب) تفسير رابطه رفتارهاي سياسي مولانا با ناخودآگاه سياسي او؛ ج) تبيين چرايي رفتارها و دليل وجود تناقض در عمل و انديشه سياسي وي. مقاله نتيجه مي‌گيرد كه خرده‌ايديولوژي "الزام اطاعت از اولي‌الامر"، همراهي متدينان با ظلمه و تاييد آنان را توجيه مي‌كند. نيروي عظيم ايديولوژي مانع آن مي‌شود كه فردي چون مولوي يا جامعه او بتواند از تناقضات بنيادين خود آگاه شود. ايديولوژي نه‌تنها همه‌چيز را توجيه مي‌كند، بلكه تناقض‌ها را طبيعي جلوه مي‌دهد.

Why did Rumi have empathy with the rulers of Seljuk and Mongols invaders in Konya, while Mongols destroyed Baghdad, the capital of Islamic Caliphate, and killed the Caliph? This question has remained an enigma to many Rumi scholars. This paper examines the political behavior of Rumi as an influential jurist and mystic, exploring the theoretical foundations of his behaviors. To clarify the issue, I have examined Rumi’s political behavior based on historical evidence at three levels: (1) the structure of power in Konya and Rumi’s relation with his contemporary politicians; (2) the relation between Rumi’s political behavior and his political unconscious; and (3) the cause of the inconsistency between Rumi’s political actions and his political thought. I have concluded that the verse “obligation to obey the Muslim Sultan” in the Quran acts as an ideological axiom that justifies appealing to cruel rulers by Muslims and cooperating with them. Ideology as a huge force prevents Rumi and his society from understanding this fundamental contradiction. In other words, ideology naturalizes all the contradictions for its followers.