«امر به معروف و نهي از منكر» از منظر فقه و حقوق و بررسي جايگاه دولت و ملت

"Commanding the Good and Forbidding the Bad" from the View of Fiqh and Law and a Review of the Position of State and Nation

«امر به معروف و نهي از منكر» از جمله واجبات مهم دين اسلام است كه اجرا يا اجرا نكردن آن تاثير عميق و گسترده‌اي بر تمام ابعاد جامعه دارد. اين فريضه در اسلام، داراي شروط و مراتبي است. هدف شارع از جعل اين مهم، تحقق معروف و زدودن منكر است. بنابراين، بر هر يك از افراد، اعم از دولت و ملت، لازم است براي تحقق اين امر، با توجه به شرايط و مراتب آن، تدابير و اقدامات لازم را اعمال كنند. اين پژوهش بر آن است تا جايگاه و نقش هريك از اين دو نهاد را در اجراي اين فريضه از منظر فقه و حقوق بررسي كند. نتيجه پژوهش بيانگر آن است كه هر دو نهاد دولت و ملت در كنار هم، نقش بسزايي در تحقق اين مهم دارند و هر يك مي‌تواند بر ديگري نظارت داشته باشد. همچنين با توجه به برخي آيات و روايات و منابع قانوني، مي‌توان گفت: اجراي مرحله «ارشاد و راهنمايي» بر عهده هر دو نهاد و مرحله «عملي» آن، كه مستلزم اعمال قدرت است بر عهده حكومت قرار دارد كه با وضع قانون و تشكيل نهادهاي نظارتي، اين امر را در جامعه اعمال مي‌نمايد. روش تحقيق در اين پژوهش، به صورت «كتابخانه‌اي« و «تحليلي» است.

"Commanding the good and forbidding the bad" are among the important Islamic duties and have some conditions and stages. The divine law has made these important religious duties so that good deeds may be realized and bad deeds eliminated. Using a theoretical analysis as its approach and a documentary method, the present paper seeks to study the position and role of every group including the state and nation in performing these obligatory duties according to Fiqh and law. The research findings indicate that both state and nation have important role in the realization of these important duties. Furthermore, considering some traditions, Quranic verses and law sources, it can be said that both the state and nation are responsible for fulfilling the stage of "guidance and leading" and that the state is responsible for "putting them into practice", which necessitate the use of force. The state fulfills this duty in the society at large by enacting laws and establishing supervisory institutions.