موانع دستيابي زنان به پست‌هاي مديريتي از ديدگاه مديران زن (مطالعه‌اي كيفي در شهر بندرعباس)

Barriers of womenʹʹs access to managerial positions from women managersʹʹ viewpoint; Case Study: Bandarabbas City

در سال‌هاي اخير، افزايش كمّي حضور زنان در سازمان‌ها با بهبود كيفي منزلت و جايگاه آن‌ها همراه نبوده و از اين نيروي عظيم و خلاق، كه نيمي از صاحبان تفكر و انديشه به‌شمار مي‌روند، در سطوح مديريتي بهره چنداني گرفته نشده است. بر اين اساس، در پژوهش حاضر، به بررسي اين پرسش پرداخته مي‌شود كه چه عواملي باعث شده زنان كمتر به سطوح بالاي مديريتي دست يابند؟ هدف اين پژوهش شناسايي موانع دستيابي زنان به سطوح مديريتي از طريق به‌كارگيري روش تحقيق كيفي است. در اين پژوهش، مديران زن دستگاه‌هاي دولتي شهر بندرعباس، كه به روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شدند، از طريق مصاحبه عميق و نيمه‌ساختارمند مطالعه شدند. داده‌هاي حاصل از مصاحبه با استفاده از روش هفت‌مرحله‌اي كلايزي و با كمك نرم‌افزار MAX QDA تجزيه و تحليل شد. نتايج حاصل از داده‌ها، چهار دسته كلي از موانع دستيابي زنان به پست‌هاي مديريتي را از ديدگاه خود آن‌ها آشكار كرد كه آن چهار دسته كلي نيز براساس بررسي و تحليل عميق‌تر و چند‌باره داده‌ها به چندين مولفه تقسيم مي‌شوند. اين موانع به ترتيب اهميت عبارت‌اند از: موانع شخصي با چهارده مولفه شامل وضعيت تاهل و فرزندان، حمايت‌نشدن از جانب خانواده و همسر، بي‌اعتمادي زنان به توانايي‌هاي خود، و...؛ موانع سازماني با نوزده مولفه شامل ديدگاه و تفكر تصميم‌گيرندگان و مديريت، ترجيح مردان به زنان در شرايط مساوي، توجه‌نكردن به شايستگي‌ها و توانمندي‌ها، و...؛ موانع اجتماعي با چهار مولفه شامل فرهنگ جامعه و ديد مردسالاري در جامعه، باورنداشتن توانمندي بالاي زنان در جامعه، وجود پيش‌داوري‌هاي منفي درباره زنان، و...؛ و موانع سياسي با پنج مولفه شامل قانون مرخصي طولاني زايمان، تابعيت زن از همسر، و... . در پايان اين مقاله، علاوه بر بحث يافته‌هاي پژوهش، پيشنهادهايي براي رفع اين موانع، مانند بالا‌بردن حس خودباوري و اعتماد‌به‌نفس زنان از طريق معرفي مديران زن موفق در كشور و همچنين توجه‌كردن به توانمندي‌هاي زنان در سازمان‌ها ارايه شده است.

The recent increasing number of women in organizations has not been associated with their appropriate positions. Therefore, potential capacity of half of active workforce is not utilized fully in managerial positions for organizational success. This study investigates why women are less likely to achieve higher positions in organizations .The study identifies barriers of womenʹs access to managerial positions through a qualitative research methods. The data are collected through in-depth and semi-structured interviews with female executives of governmental organizations located in Bandar Abbas. Qualitative data have been analyzed according to Colaizzi’s seven stages process with MAX QDA software. The results show that four categories of barriers including personal barriers (14 items including marriage and children, lack of support from family and husband, etc.), organizational barriers (19 items including negative mindset and viewpoint of decisions makers and managers, preference of men to women in equal conditions, etc.), social barriers (4 items including social culture and men-dominant culture, lack of believing the competency of women, etc.), and Legal barriers (5 items including pregnancy-leave law, obedience of wife from husband, etc.), are the main obstacles of women for achieving higher managerial positions in Iranian organizations. At the end, the study proposed some practical solutions such as identifying and introducing successful women mangers to overcome the obstacles.