بررسي تقابل سنت و مدرنيته در فيلم‌هاي جاهلي با تاكيد بر الگوهاي لات و لوطي در دو فيلم لات جوانمرد و قيصر

• A Study of Tradition-Modernity Confrontation in Jaheli Films, Emphasizing on Luti Types in Two movies: Laat-E Javanmard and Gheysar

سينماي ايران ما بين سال‌هاي 1337 تا 1357 الگوهاي متفاوتي از لات و لوطي را به نمايش گذاشت. چگونگي روايت سينماي عامه‌پسند ايران از تحول اين قشر، عملاً روايتي است از چگونگي مواجهه‌يكي از راديكال‌ترين اقشار سنتي با برخي از مظاهر مدرنيته. قشر لات و لوطي مانند هر قشر اجتما‌عي ديگري، در‌يك ساختار اجتماعي خاص معنا مي‌يابد. ساختاري كه در اين مقاله از آن با عنوان «ساختار محله‌اي» نام برده‌ايم. ميزان قدرت اين ساختار، قدرت لات و لوطي را تعيين مي‌كند. مدرنيته اين ساختار را درهم مي‌ريزد. به تبع اين درهم ريختن ساختاري، نظام ارزشي مطابق با اين ساختار نيز تضعيف مي‌شود. تحولات الگويي لات و لوطي به واسطه اين تحول ارزشي ايجاد مي‌شود. سينماي عامه‌پسند در پيش از انقلاب عرصه‌اي بود كه چگونگي مواجهه لات و لوطي با فروپاشي نظام ارزشي سنتي- محله‌اي را روايت مي‌كرد. اين مقاله با اتكا به اين تحول ساختاري و تحول ارزشي متناظر با آن، از خلال دو فيلم لات جوانمرد و قيصر، تغييرات الگويي لوطي و لات در مواجهه با مدرنيته را در سينماي ايران بررسي مي‌كند. علت انتخاب اين دو فيلم آن است كه اولي به عنوان اولين فيلم شاخص جاهلي شناخته مي‌شود و دومي به عنوان نقطه عطفي در اين فيلم‌ها كه هم عامه مردم و هم روشنفكران را به خود جذب كرد. براي مفهوم‌پردازي مفاهيم لات و لوطي از مفهوم مردانگي بيتسون بهره برده‌ايم و براي مفهوم‌پردازي «ساختار محله‌اي» از دوگانه گماينشافت- گزلشافت تونيس استفاده كرده‌ايم.

A Study of Tradition-Modernity Confrontation in Jaheli Films, Emphasizing on Luti Types in Two movies: Laat-E Javanmard and Gheysar Yousof Abazari , Ali Papoli Yazdi Abstract Between 1958 and 1979 Iranian Cinema illustrated different types of Luti. The story that Iranian popular cinema tells of the transformations of this social group is in fact the story of how one of the most radically traditional groups confronts some of modernity’s manifestations. Like any other social group, the Luti group finds meaning within a specific social structure; what we call here the “neighborhood structure”. There is a direct relationship between the strength of this structure and the power of Luti. Modernity dismantles the neighborhood structure. As a result, the value system accompanying this structure also fades. The transformation of the Luti type is mediated through the changing values. Pre-revolutionary popular cinema is a narration of how the Luti confronted the collapse of neighborhood system’s traditional values. Based on this structural transformation and the parallel change in values, this paper studies the changes in Luti’s confrontation with modernity in Iranian Cinema, by considering two films: Laat-e Javanmard and Gheysar. The former is chosen as the first remarkable Jaheli film, and the second, as a milestone in this genre that amused the masses and the intellectuals alike. To conceptualize Luti and neighborhood structure, we use Bateson’s concept of Manhood and Tonnies’s Gemeinschaft-Gesellschaft dichotomy respectively.