تاثير تنش خشكي بر تبادلات گازي و روابط آبي ارقام لوبيا قرمز (Phaseolus vulgaris L.)

Effects of drought stress on gas exchange and water relations of red bean Cultivars (Phaseolus vulgaris L.)

تنش خشكي از عمده ترين خطرات براي توليد موفق محصولات زراعي است و از اين نظر اصلاح ارقام پيشرفته و مقاوم براي مناطق خشك و نيمه خشك امري ضروري به نظر مي رسد. به منظور بررسي تبادلات گازي و روابط آبي و تاثير آن بر عملكرد ارقام لوبيا قرمز در شرايط تنش خشكي، آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با چهار تكرار اجرا شد. دو سطح تنش و عدم تنش خشكي به عنوان عامل اصلي كه تنش خشكي از مرحله گلدهي بر اساس منحني رطوبتي خاك اعمال شد و ارقام ناز، اختر، درخشان و صياد به عنوان عامل فرعي بودند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه ارقام از نظر صفات سرعت فتوسنتز، غلظت CO2 زير روزنه اي، هدايت مزوفيلي و محتواي نسبي آب تفاوت معني داري با هم داشتند. همچنين ارقامي كه از سرعت فتوسنتز، شدت تعرق، هدايت مزوفيلي و محتواي نسبي آب بالاتر و غلظت CO2 زير روزنه اي پايين تري در شرايط تنش خشكي برخوردار بودند عملكرد دانه بالاتري از خود نشان دادند. رقم صياد از لحاظ سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، هدايت مزوفيلي و محتواي نسبي آب نسبت به ارقام ديگر علايم بهتري در شرايط تنش نشان داد. ارقام ناز و درخشان آسيب پذيري بيشتري را در شرايط تنش از لحاظ صفات فوق از خود نشان دادند. همچنين رقم ناز داراي كمترين افزايش غلظت CO2 زير روزنه اي در شرايط تنش در بين ارقام بود. عملكرد دانه با صفات سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، هدايت مزوفيلي و محتواي نسبي آب همبستگي مثبت و معني دار و با غلظت CO2 زير روزنه همبستگي منفي و غيرمعني دار از خود نشان داد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر سطوح تنش، ارقام و اثر متقابل آنها در سطح احتمال يك درصد بر عملكرد دانه معني دار بود. مقايسه ميانگين عملكرد دانه اختلاف معني داري را بين ارقام در شرايط نرمال نشان داد.

Drought stress is one of the important risk for successful production and of the modern cultivars resistant to arid and semiarid regions is essential to consider. In order to study gas exchange and water relations and its effect on yield of red beans in drought conditions, an experimental was split plot as randomized complete block design with four replications. Main plots was stress included two levels in irrigated normal conditions and drought stress after flowering phase was applied based on soil moisture curve and sub plots was Four cultivars including: Naz, Akhtar, Drkhshan and Syad. Analysis of variance showed that there were significant differences in traits of cultivars including photosynthesis rate, Co2 concentration below the stomata, the mesophilic conductance and relative water content The cultivars that the rate of photosynthesis, transpiration intensity, and relative water content and the mesophilic conductance were high and Co2 concentration below the lower stomata had lower in drought conditions had showed a higher grain yield. Says cultivars in terms of photosynthetic rate, transpiration rate, the mesophilic conductance and relative water content than other cultivars under stress showed a better response under stress conditions. Cultivars of Drkhshan and Naz had showed more vulnerable in terms of stress conditions the above characteristics. Naz cultivar also had lowest concentration of co2 below the stomata under stress conditions in cultivars. Grain yield had significant and positive correlation with photosynthetic rate, transpiration rate; relative water content of the mesophilic conductance vice versa with Co2 concentration below the stomata had showed no significant and negative correlation. Analysis of variance showed that the effect of stress levels, cultivars and their interaction on grain yield were significant at the 1% level. In mean comparsion the grain yield had significant difference in normal conditions.