چيستيِ مكارم اخلاق و تبيين اهميت و چگونگيِ احراز آن، از منظر آيات و روايات

The Nature of the Noblest Virtues and Explanation of its Importance and Quality of Obtaining from Verses and Tradition’s Viewpoint

از آنجايي كه رسول گرامي اسلام(ص)، اتمام مكارم اخلاق را هدف بعثت خود اعلام فرموده است، پس بر هر مسلماني ضرورت دارد كه در پيِ درك معناي دقيق و ابعاد مختلف مكارم اخلاقي باشد؛ مكارم اخلاق، خصوصيت اصلي فرد و جامعه اسلامي و خواسته اصلي اسلام از مسلمانان و محور اصلي، و غايت تعليم و تربيت اسلامي است، لذا ترويج آن نه تنها موجب اقامه اسلام و احياي سنت رسول اكرم(ص) مي شود بلكه نياز فوريِ جامعه ما براي درمان خلل هاي موجود و پيشگيري از آسيب هاي آينده است. اين تحقيق به روش كتابخانه اي و توصيفي و استناد به آيات و رواياتِ متقن شيعي و نتيجه گيري از يافته ها، بدنبال اين است كه از طريق تحليل معناي اصطلاح «مكارم اخلاق» و معرفت افزايي، فرد و جامعه اسلامي را ، به سوي تعالي سوق دهد؛ از اين رو، به تبيين ابعاد مختلف مكارم اخلاق و نيز لوازم و چگونگيِ احراز آن پرداخته است تا از اين رهگذر، اهميت، جايگاه و ضرورت آن براي فرد مسلمان و جامعه اسلامي آشكارتر گردد. يافته هاي اين تحقيق نشان مي دهد كه: 1)كسب و تكميل مكارم اخلاق نه تنها هدف آفرينش است بلكه هدف خلقت انسان نيز مي باشد؛ 2)بهترين راه رسيدن به مكارم اخلاق، نزديك شدن و شبيه شدن به اخلاقِ متعادلِ رسول اكرم(ص) و امامان معصوم(ع) در چهار حوزه اخلاق بندگي، اخلاق فردي، اخلاق خانوادگي و اخلاق اجتماعي است؛ 3)مكارم اخلاق فقط مختص مومنين است و افراد بي اعتقاد به خدا را شامل نمي شود؛ به بيان ديگر، مكارم اخلاقي فقط در قلمرو ايمان به خدا حاصل مي شود و با فضايل اخلاقيِ مكاتب سكولار تفاوت بنيادي دارد؛ 4)بدون احيا اين اخلاقِ محمدي(ص)، مسلمانان نمي توانند ادعاي كامل بودن و الگو بودن داشته باشند؛ 5) حصول مكارم اخلاق، مستلزم تحصيل علم و معرفت، تعادل، و انجام عمل صالح و رسيدن به مقام اخلاص و احسان است، و اتمام مكارم اخلاق، در گرو اتمام اين لوازم است؛ 6) اتمام مكارم اخلاق با مقام انسان كامل و نهايت احسان متناظر است.

Hence the Holiness Mohammad(PBUH), had declared the aim of his prophetic mission is completion the noblest virtues, so, for every muslim is necessary that to be looking for recognition of proper meaning and various aspects of the noblest virtues. The noblest virtues, is the individual main characteristic and Islamic society, and Islam’s basic ideal from muslims and central axis for Islamic training and education; therefore, its promoting not only leading to establishment of Islam and surviving the tradition of Holiness Mohammad(PBUH), but have a priority for help to existent disorders and prevention from future damages in our society. This paper in the library and descriptive method and based on reliable hadiths and traditions and concluding from findings, would follow that by means of analysis the meaning of “the noblest virtues”, knowledge-increasing, to lead the individuals and Islamic society toward transcendence. Thus, various aspects of the noblest virtues, and also, requirements of its obtaining have been studied so that its importance, status and necessity would be reveal for every muslim and Islamic society. Findings of the paper show that: 1) obtaining and completion the noblest virtues is not only the goal of creation but the aim of human creation; 2) The best way for reaching to the noblest virtues, is approaching and similarity to balanced ethics of the Holiness Mohammad(PBUH) and the Innocent Imams(PBUT); 3) The noblest virtues is, only, peculiar to believer s and does not including the unbelievers; 4) Muslims, without of surviving the Mohammadian ethics, would be impossible to claim that they are patterns for others; 5) gaining to the noblest virtues, requires the obtaining science and knowledge, equilibrium, and performing the virtuous deed and reaching to status of purity and spiritual virtue; 6) completion of the noblest virtues is analogous to “perfect human” status and ultimate spiritual virtue.