فلسفه پژوهش تربيتي: بررسي بنيادهاي فلسفي رويكردهاي تبيين، فهم و انتقاد و تحليل نقش و جايگاه هر يك در پژوهش تربيتي

Philosophy of Educational Research: Investigating the Philosophical Foundations of the Approaches of Explaining, Understanding, and Critique, and Analyzing the Role of each in Educational Research

هدف اين پژوهش، بررسي بنيادهاي فلسفي سه رويكرد پژوهشي تبيين، فهم و انتقاد و تحليل نقش و جايگاه هر يك در پژوهش تربيتي است. براي اين منظور، از روش پژوهش تحليل تطبيقي استفاده شد. در پارادايم تبيين، با پذيرش هستي عيني و مستقل جهان از آدمي، پيروي جهان اجتماعي از جهان طبيعي و جدايي واقعيت از ارزش، حقيقت در انطباق با واقعيت سنجيده مي‌شود و از اين رو هدف از پژوهش در تربيت، تبيين علّي و پيش بيني رفتار آينده بر پايه مطالعه رفتار كنوني قلمداد مي‌شود. در پارادايم فهم با پذيرش تفاوت بنيادي علوم انساني و طبيعي بر اهميت دو چندان تفسير و فهم به ويژه در قلمرو تربيت تاكيد مي‌شود؛ در فرايند پژوهش تربيتي، معنا بخشي به رفتارهاي آدمي از سوي پژوهشگري كه خود تفسيركننده و معنا بخش است، صورت مي گيرد. اين پارادايم به سبب پذيرش جدايي واقعيت از ارزش نقد شده و بر وجود فهم در هر پژوهشي تاكيد شده است. از سوي ديگر، آدمي بيش از دلبستگي‌هاي فني و عملي، در جستجوي تغيير جهان براي آزادي و دادگري بيشتر است و روش آن نيز انتقاد است. بر پايه يافته‌هاي پژوهش در بررسي چيستي و چرايي پژوهش تربيتي، رويكرد پيوستاري به جاي رويكرد پارادايمي، انتخاب و چنين استدلال مي شود كه هر پژوهش تربيتي متضمن تبيين، فهم و انتقاد است.

The present study aims at investigating the philosophical foundations of three research approaches as explaining, understanding and critique and analyzing the role of each in the educational research. The research method is comparative analysis. In the paradigm of explaining, by accepting the independent existence of universe from the human being, social universe as following natural universe and also the separation of reality and value, truth is evaluated in relation to reality. Therefore, the aim of educational research is the causal explaining and prediction of future behavior based on the present behaviors. In the paradigm of understanding, by accepting the basic differences between the social and natural sciences, the emphasis turns to the twofold importance of interpretation: in the process of educational research, defining the human behaviors is done by a researcher who is the interpreter and the definer. With an emphasis on the role of understanding in any research, this paradigm is criticized. Also the human beings look for changing the universe for obtaining more freedom and justice and the approach to this aim is critique. Finally, the continuum approach is selected as an alternative for paradigm approach, and is discussed that any educational research includes explaining, understanding and critique.