تراز كردن ميزان ديه زنان با رويكرد به موازين عقلي

To Balance Tthe Rate of Womanʹʹs Blood Money (diyya) With Logical Approach

يكي از مباني استنباط احكام فقهي، عقل است. اگر حكم شرعي در كتاب، سنت و اجماع نباشد، به حكم عقل مي‏توان حكم شرعي را استخراج و استنباط كرد؛ زيرا عقل پيامبر باطني است و در عصر غيبت ولي خدا مي‌تواند در حوزه فردي و جمعي بر اساس ملاكاتي، احكام مقتضي صادر نمايد. از جمله اين ملاكات، دگرديسي يا پيدايش موضوعات و تحولات زير ساخت‌هاي جامعه اسلامي است. در قرآن كريم نصي در مورد نابرابري ديه مرد و زن نيامده و به طور كلي نفس در برابر نفس قرار گرفته است. حكم نابرابري مستند به سنت و سيره عصر پيامبر6 شده و گفته شده است علت نابرابري ديه، بالاتر بودن ارزش اقتصادي مرد و سرپرست بودن خانواده است. به‌طور مسلم در عصر حاضر با توجه به حضور زنان در عرصه‌هاي كار و توليد، علم و فن‌آوري، تدريس و غيره، و تاثير انكارناپذير آنان در تامين معيشت خانوار، مصلحت اقتضا مي‌كند در جامعه‌اي كه با نظام «ولايت فقيه» اداره مي‌شود، زناني كه ارزش اقتصادي آنان بنا به جهاتي برابر يا بالاتر از برخي مردان است، بر مبناي عناويني هم‏چون مصلحت، مقتضيات زمان، استحاله موضوع و... تخصيص خورند از تحت حكم عموم نابرابري ديه خارج شوند.

One of the fundamental principles of jurisprudential deduction is wisdom. If Islamic command are not found in holy book and traditions, or there is no consensus, religious perception can be inferred through wisdom. Wisdom is like an inner prophet. In the era of occultation a jurist or a religious leader can render an appropriate sentence (verdict) on the basis of collective and individual criterion. The emerging issues and development in Islamic community infrastructure are some of those criterion. In Quranic context there is nothing about blood money inequality between men and women and generally life is placed for life, Quran (5:45). The verdict regarding unequal sentence is goes back to tradition in prophetʹs time. It is said that the reason of inequality of blood money was the greater responsibility of the man in economic matters of the family and his position as head of the family. Without any doubt in the modern era, the undeniable presence of women in the work place and production, as well as in urban or rural areas, in science, technology, teaching can not be ignored. So, as their impact on household livelihood and economic value in society which is equal or higher than some men, public interest requires that under special circumstances such as time and change in the nature of cases, the above mentioned inequality be set aside. In a society which is administered by a religious leader, womenʹs blood money inequality can be removed under general warrant.