پديد آورندگان :
عامري، محمود نويسنده دانشيار دانشكده مهندسي عمران دانشگاه علم و صنعت و رييس پژوهشكده حمل و نقل دانشگاه علم و صنعت ايران Ameri, Mahmoud , زاهد، فاطمه نويسنده عضو هييت علمي (مربي) و مدير امور پژوهشي پژوهشكده حمل و نقل دانشگاه علم و صنعت ايران Zahed, Fatemeh
كليدواژه :
دي اكسيد كربن , حمل و نقل جاده‌اي , گازهاي گلخانه‌اي , گرمايش جهاني , هزينه خارجي
چكيده فارسي :
بخش حمل و نقل و به ويژه حمل و نقل جاده‌اي به‌منزله مهم‌ترين بخش مصرف‌كننده انرژي، بعد از بخش نيروگاهي، اصلي‌ترين عامل گرمايش جهاني است. در ادبيات اقتصادي، هزينه‌هايي كه عاملان ايجاد‌كننده آن‌ها (كاربران حمل و نقل) پرداخت نكرده و به اجتماع تحميل شده‌اند، هزينه‌هاي خارجي شناخته مي‌شوند. طبق نظريه رفاه اقتصادي هر هزينه‌اي كه در جامعه ايجاد مي‌شود، بايد از عاملان آن دريافت شود. بنابراين، بايد معادل پولي هزينه خارجي گرمايش جهاني برآورد شود، تا بتوان از عاملان آن در قالب عوارض يا شيوه‌هاي ديگر قيمت‌گذاري تردد در معابر اخذ كرد. در ايران هنوز برآورد پولي مناسبي از هزينه گرمايش جهاني ناشي از فعاليت بخش حمل و نقل جاده‌اي وجود ندارد. در اين مقاله اين شكاف تحقيقاتي مدنظر قرار مي‌گيرد و با استفاده از مدل رياضي، هزينه خارجي گرمايش جهاني براي وسايل نقليه مختلف (سواري، ميني‌بوس، اتوبوس، كاميون و تريلي) در جاده‌هاي كشور برآورد مي‌شود. مدل براي آزادراههاي كشور اجرا و نتايج آن ارايه مي‌شود. نتايج حاكي است كه هر دستگاه سواري، وانت و ميني‌بوس، اتوبوس، كاميون و تريلي به ترتيب هزينه گرمايش جهاني معادل 3/10، 3/31، 0/94، 0/94 و 8/135 ريال را به ازاي هر كيلومتر طي‌شده، ايجاد مي‌كنند. بديهي است كه تريلي‌ها به علت سوخت بالاتري كه مصرف مي‌كنند هزينه بيشتري نيز دارند. از مجموع 360 ميليارد ريال هزينه ساليانه ناشي از نشر دي اكسيد كربن در آزاد‌راه‌ها، 30 درصد سهم كاميون‌هاي سنگين و 25 درصد سهم سواري و وانت است. نتايج به‌دست‌آمده از اين مقاله مي‌تواند كمك شاياني براي سياست‌گذاران حمل و نقل جاده‌اي در جهت تعيين عوارض دقيق‌تر براي جاده‌ها باشد. عوارضي كه در حال حاضر در آزاد‌راه‌ها اخذ مي‌شود حتي جبران‌كننده سهم هزينه خارجي گرمايش جهاني نيز نيست.
چكيده لاتين :
After power stations, transportation section, especially road traffic, is known as the most important cause of climate change. In the transportation literature these costs, known as the external costs, are not paid by people who cause them. Conversely, based on the economic welfare theory, any cost that takes place in society must be paid by people who cause it. So these costs must be recognized to be converted into the monetary value. The values, then, must be taken by charges or other ways taxes.
In Iran, there is no research that relates to the issue of external cost of climate change. Therefore, there is no monetary value of climate change costs due to road transportation in Iran yet. In this paper, this research gap is considered and a mathematical model is used to estimate the mentioned costs. The results are obtained for different vehicles in road transportation including car, mini bus, bus, truck and other vehicles. The model is run for freeways in Iran. The results of the model indicate that external costs of global warming are 10.3, 31.3, 94, 94 and 135.8 Rials for 1 Km mileage of each passenger car & pickup, mini bus & light truck, two and three axle trucks, bus and heavy trucks, respectively. Annual external cost of CO2 emission in freeways is also approximately 360 billion Rials, 30% of which is the contribution of heavy trucks, passenger cars & pickup take the second place with the share of 25%. The results of this paper can certainly help the policymakers to make good, precise and fair decisions related to the charges of road transportation.
