سنجش تناسبات رنگي در قالي ايراني(مطالعه موردي: قالي صفوي)

Color Proportion Measurement in Iranian Carpet (Case Study: Safavid Carpet)

سنجش نحوه ي كاربرد رنگ درقالي قادراست تا دريچه اي به سوي نگرش طراحان و نحوه ي انديشيدن آنها به رنگ درقالي، بگشايد. در تحليل قالي، گذشته از جنبه ي كاربردي، رنگ و نحوه ي كاربردآن، در بعد زيبايي شناختي قالي مورد توجه قرارمي گيرد. هدف از اين پژوهش اين است كه با درنظر داشتن تاثير رنگهاي نوري بر ادراك مخاطب از رنگ در قالي، روشي براي سنجش تناسبات رنگي ارايه شود. روش پژوهش تجربي(آزمايشي)است و پژوهش با درنظر داشتن خاصيت پراگندگي رنگ در قالي كه درنتيجه ي پراكندگي طرح و حضور رنگ غالب در زمينه اتفاق مي افتد؛ و همچنين با تكيه برنظريه ي رنگ آگدن نيكولاس رود و فرانس گريتسين انجام شده است. پژوهش با مطرح كردن فرضيه ي ارتفاع رنگي در قالي، ازطريق مطالعه موردي سه نمونه از قالي هاي دوره صفوي، با استفاده از نرم افزار تحليل رنگ ايميج جي، طي دو آزمونِ سنجشِ ميزان زينه(فام)و اشباع رنگ، و سنجشِ زينه-ي(فام)تاريك و روشن، به آناليز رنگي پرداخته است. مقاله در پي پاسخ به اين سوال كه آيا اصول كاربرد رنگ در قالي از قانوني تبعيت مي كند يا خير؟؛ اشاره مي كند كه رنگها در قالي به صورت لايه هايي درهم تنيده بكار رفته اند، و تنها درصورت آناليز قابل تشخيص هستند و در قالي با ايجاد خطاي ديد عمل كرده و احساسي از بعد تداعي مي كنند. از اين روي نتايج پژوهش نشان مي-دهد كه يكي از مهمترين پديده ها در رنگ آميزيِ قالي، پديده اي موسوم به ارتفاع رنگي است. اين امر با استفاده از رنگ هاي داراي تضادِ اشباع به عنوان حاشيه ي طرح ها، براي پديدآوردنِ نوعي ژرفاي مجازي درقالي، از طريق افزايش فواصل رنگي، جهت حذف تضادهمزماني به دست مي آيد. استفاده از اين روش مي تواند با راهنمايي طراحان، در آزمودن رنگهاي متناسب درطراحيِ قالي، به غناي رنگ آميزي قالي ايراني بيفزايد.

Accessing the uses of color in carpet enables us to open a window into the designers’ viewpoints and the way they treated colors in carpets. In analyzing carpets, apart from the practical aspects, color and the way it is used is underlined in the aesthetics of carpet. The purpose of this research is to offer a way to measure the color proportion by considering the effect of light colors on audience’s perception of color in the carpet. The research was conducted by experimental method and by taking into account the properties of color scattering in carpet, resulted from the scattering of scheme and presence of a dominant color in the background, which also relies on Agden Nicholas Rod and Frans Gerritsen`s color theory. This paper by introducing hypothesis of height of colors in carpets, through three case studies of carpets from the Safavid era, and by using Image J color analysis software, during two tests of Pure Color Measurement and color value assessment, develops color analysis. The paper seeks to answer the question as to whether or not the use of color in the carpets complies with any rules. It indicates that the colors in carpets are used as interlocking layers which only through analysis become recognizable and increase the illusion of convexity. Hence the results show that one of the most important phenomena in taking on carpet colors is the phenomenon known as virtual color height which can be achieved by forming the contrast of saturation in the margins to create a kind of virtual depth obtained by increasing color distances and eliminating simultaneous contrast. Using this method can help the carpet designers with picking the right colors and add to the richness of Persian carpet colors. Keywords: Persian Carpet, Color Proportion, Color Height, Image J Software