تاثير قرق بر روي پوشش گياهي و خصوصيات شيميايي خاك در مراتع سيساب بجنورد

The effects of exclosure on vegetation and soil chemical properties in Sisab rangelands, Bojnord, Iran

عدم رعايت تعادل دام و مرتع و بهره برداري بيش از حد در بسياري از مراتع ايران، موجب تخريب اين منابع شده و صدمات جبران ‌ناپذيري به پوشش گياهي و خاك وارد نموده است. قرق به عنوان يكي از روش هاي اصلاح مرتع در بهبود وضعيت اين مراتع موثر مي باشد. در اين مطالعه، اثر مديريت قرق بر خصوصيات شيميايي خاك و پوشش گياهي در مراتع نيمه‌خشك استان خراسان شمالي مورد ارزيابي قرار گرفت. براي اين منظور منطقه قرق در ايستگاه تحقيقات سيساب، انتخاب و با منطقه مجاور آن كه تحت چراي دام بود، مقايسه گرديد. اطلاعات پوشش گياهي در پلات هاي يك متر مربعي به تعداد 30 نمونه از هر منطقه به طور تصادفي- سيستماتيك جمع آوري گرديد. نمونه‌هاي خاك از دو عمق 15-0 و 30-15 سانتي متر (با توجه به مرز تفكيك افق ها) و به تعداد 5 نمونه مركب (هر نمونه مخلوطي از 6 نمونه) از هر عمق در هر منطقه جمع آوري شد. فاكتورهاي درصد كربن آلي، ماده آلي خاك، نيتروژن كل، فسفر قابل جذب، اسيديته (pH) و هدايت الكتريكي (EC) مورد اندازه گيري قرار گرفت. نتايج نشان داد كه قرق باعث افزايش ميزان كربن، نيتروژن، ماده آلي و هدايت الكتريكي خاك شده است، ولي مقدار اسيديته خاك كاهش يافته است. همچنين تغيير معني داري در ميزان فسفر و نسبت كربن به نيتروژن دو منطقه مشاهده نشد. نتايج حاصل از بررسي پوشش گياهي نيز نشان مي دهد كه كل پوشش گياهي گونه ها در داخل قرق به طور معني داري بيشتر از بيرون قرق بوده است (05/0P < ). همچنين پهن برگان علفي و گياهان كلاس I داراي بيشترين درصد پوشش گياهي در منطقه قرق بوده اند.

Overgrazing and overall utilization of rangelands have caused vegetation and soil degradation in the most of rangelands of Iran. Exclosure is one of the rangelands rehabilitation methods, which is effective in renovation of rangelands. In order to evaluate the effect of exclosure on vegetation and some soil chemical properties, the present study was carried out at Sisab Research Station in semiarid rangelands of north Khorasn province. The Station had been exclosured for 22 year and was compared with grazed neighbor area. The vegetation cover data was collected from 30 1m 2 quadrates in each area along 3 100m transects through random-systematic method. The soil data was sampled from two depths 0-15, 15-30 cm and five composite samples was collected (each sample was a mixture of six samples) from each depth in each area. Some factors such as the organic carbon, the percentage of soil organic matters, total nitrogen, absorbable phosphorus, pH and EC were measured. The results showed that carbon, nitrogen, soil organic matters and EC decreased by grazing, but pH was increased Also phosphorus and C/N were not significantly different (P < 0.05). The results of vegetation cover data showed that total canopy cover in exclosure was more than that of outside (P < 0.05). Also forbs and decreasers plauts had the most vegetation cover in exclosure.