اولويت بندي كشت محصولات استراتژيك زراعي استان البرز با استفاده از روش دلفي فازي و فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP)

Prioritization of strategic agricultural crops in Alborz province using the Fuzzy Delphi method and the Analytical Hierarchy Process (AHP)

استان البرز با وسعتي حدود 7/5121 كيلومترمربع معادل 31/0 درصد مساحت كل كشور است. كل اراضي قابل كشت استان 48954 هكتار مي‌باشد. آب، زمين و سرمايه مهم‌ترين عوامل توليد بخش كشاورزي محسوب مي‌شوند. لازم است با شناخت از باورهاي ذهني كشاورزان منطقه، معيارهاي تصميم‌گيري و انگيزه‌هاي اقتصادي آنان، اولويت كشت محصولات به‏گونه‌اي تنظيم شود كه ضمن تامين منافع مادي كشاورزان، كمترين آسيب را به منابع اصلي كشت (آب و زمين) وارد سازد. تلفيق دو روش دلفي فازي (بارش فكري) و فرآيند تحليل سلسله مراتبي يكي از ابزارهاي مناسب براي دستيابي به اين هدف مي‌باشد. نتايج به‏ دست آمده از به‌كارگيري تكنيك‌هاي فوق، اولويت كشت محصولات استراتژيك زراعي استان البرز را به‏ترتيب گندم، جو، ذرت علوفه اي، يونجه، پنبه و كلزا با وزن نهايي 496/0، 403/0، 354/0، 320/0، 183/0 و 090/0 تعيين مي‌كند. در مقايسه معيارهاي تصميم با يكديگر مشخص گرديد كه كشاورزان به‏ ترتيب سطح زيركشت، درآمد خالص، هزينه‌هاي توليد و نيازهاي دامداري را با ميزان اهميت نسبي 487/0، 410/0، 346/0 و 188/0 ترجيح مي دهند. سطح زيركشت، از بين معيارهاي اولويت‌بندي از بالاترين اولويت برخوردار است. مشكل كمبود آب، هزينه كارگري بالا، فقدان سرمايه كافي و خريد تضميني گندم توسط دولت، موجب گرديده است كه بيشترين سطح زير كشت در استان مربوط به گندم با 14350 هكتار باشد.

Alborz province with an area of about 5121.7 km2 has about 0.31% of the total area of the country. The total arable area of the province is about 48954 hectares. Water, land and capital are the most important factors for agricultural production. By understanding the subjective beliefs, decision-making criteria and economic incentives of local farmers, the priority of crops can be achieved with the maximum profitability of farmers and the least damage to the resources (water and land). The combination of Fuzzy Delphi techniques and methods of integrating analytical hierarchy process (AHP) can be an appropriate approach for achieving this goal. By employing the above combination of Fuzzy and AHP techniques, the priorities of the strategic agricultural crops in Alborz province achieved as wheat, barley, corn silage, alfalfa, cotton and canola, with final priority weighting factors of 0.496, 0.403, 0.354, 0.320, 0.183, and 0.090, respectively. By comparing the decision criteria it has been determined that the farmers prefer the amount of cultivation area, net income, production costs and livestock needs with the relative importance factors of 0.487, 0.410, 0.346 and 0.188, respectively. Among all prioritization criteria, the cultivated area had the highest priority. Water shortage, labor costs, lack of financial support, and governmental purchase allowance for wheat, were the main reasons for shifting the cultivated area towards wheat cultivation with total area of 14350 hectares.