بررسي حد بهره‌برداري مجاز گونهFestuca ovina L. در مراتع سرعلي‌آباد گرگان

Investigation on allowable use of sheep fescue (Festuca ovina L.) at Saraliabad Gorgan rangelands

چكيده گونه Festuca ovina يكي از گندمي‌هاي مهم و تاثيرگذار در مراتع ييلاقي استان گلستان مي‌باشد، اين گونه در مراتع سرعلي‌آباد گرگان از گونه‌هاي تيپ و داراي متوسط توليد و مصرف نسبي در مرتع به‌ترتيب 9/38 و 6/41 درصد مي‌باشد. يكي از فاكتور‌هاي مهم در تعيين ظرفيت چرايي مشخص كردن حد بهره‌برداري مجاز گونه‌هاست؛ به‌علت عدم اطلاعات كافي در اين زمينه، اين پژوهش به‌منظور تعيين حد بهره‌برداري مجاز گونه Festuca ovina در مراتع سرعلي‌آباد گرگان طي سالهاي 86 تا 89 انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل چهار شدت برداشت 25، 50 و 75 درصد و شاهد (بدون برداشت) بودند. در هر تيمار 10 پايه از گونه به‌عنوان تكرار مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج بدست‌آمده در قالب طرح اسپليت پلات در زمان در نرم‌افزار SASمورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج توليد نشان داد كه اثر سال، شدتهاي مختلف برداشت و اثر متقابل آنها معني‌دار بوده است (01/0 > P). اثر سال نشان مي‌‌دهد بجز سالهاي اول و دوم، اختلاف معني‌داري بين سالهاي فوق با سال سوم و چهارم وجود دارد. همچنين اثر تيمارهاي برداشت شده نشان داد كه فقط اعمال تيمار 75 درصد بر ميزان توليد تاثير منفي داشت. اما اثر متقابل سال و تيمارها نشان داد كه در تيمار شاهد با وجود عدم برداشت اختلاف معني‌داري در سالهاي مختلف داشته است، بنابراين غير از عامل برداشت، عامل ديگري در كاهش ميزان توليد تاثير داشت كه آن عامل بارش بود. نتايج اثر شدتهاي برداشت بر شادابي و درصد مرگ و مير گونه Festuca ovina نشان داد كه اغلب پايه‌هاي اين گونه از بنيه و شادابي قابل قبولي برخوردار بودند، همچنين در هيچ تيمار و سالي مرگ و ميري نداشته است. با توجه به نتايج اين تحقيق و با درنظر گرفتن ساير كاركردهاي مراتع سرعلي‌آباد گرگان حد بهره‌برداري مجاز گونه Festuca ovina 60 درصد پيشنهاد مي‌گردد. واژه‌هاي كليدي: Festuca ovina، شدتهاي برداشت، توليد علوفه، شادابي، سرعلي‌آباد گرگان

Abstract Sheep fescue is one of the most important and effective grasses in the summer rangelands of Golestan Province. It is a key species in Saraliabad Gorgan rangelands, having an average production and relative consumption of 38.9 and 41.6% respectively. One of the important factors in determining grazing capacity is allowable use of species. Due to lack of sufficient information in this regard, this research was performed in order to determine the allowable use of sheep fescue during 2006 to 2011 at Saraliabad Gorgan rangelands. Experimental treatments in each block were included four harvesting intensities (25, 50, 75 percent and control or no harvesting). In each treatment, 10 species were assessed as replication. Results were analyzed by SAS software in split plot statistical design. The results of production showed that the effect of year, different harvesting intensities and their interactions was significant of (P < 0.01). The effect of year showed that except first and second year, there was a significant difference between the mentioned years with the third and fourth year of the study. Also, the effect of harvesting treatments showed that only a harvesting of 75% had a negative impact on production. The interaction effect between year and treatments showed significant differences for control treatment despite no harvesting. Therefore, another factor was effective in reduction of the production and it was the rain. Results of the effects of harvesting intensity on freshness and mortality of sheep fescue showed that most of the species had acceptable freshness and vitality; also no mortality was recorded for the years and treatments. According to the results and with regard to other functions of Saraliabad Gorgan rangelands, an allowable use of 60% is recommended for sheep fescue (Festuca ovina). Key words: allowable use, harvesting intensity, forage production, Festuca ovina L., Saraliabad Gorgan